ماموريت موفق عباسى براى نبرد با صاحب الزنج (258 هجری قمری )

على بن محمد معروف به "صاحب الزنج" كه به روايتى از پيروان فرقه خوارج بود در سال 255 قمرى، آشوب‌هايى را در جنوب عراق رهبرى كرد و به تدريج، افرادى را به خود وابسته نمود و آنان را براى آشوب، غارت و كشتار آماده كرد و داعيان خويش را به ساير مناطق جنوبى عراق و بخش‌هايى از جنوب غربى ايران گسيل داشت تا مردم را بر ضد عباسیان شورانيده و با بيرون كردن عامل حكومت و سپاهيان خليفه، اقدام به چپاول و كشتار كنند. آنان شهر بزرگ بصره را در پى هجومى سخت و شكننده، تصرف نمودند و در اين راه تعداد زيادى از سپاهيان دو طرف و مردم شهر كشته و زخمى گرديدند.

صاحب الزنج و سپاهيان او پس از تصرف بصره، دارايى ‌هاى اهالى اين شهر را غارت كرده و به بندرگاه و لنگرهاى بصره نيز آسيب كلى رسانيدند و تمام قايق‌ ها و كشتى‌ ها را به همراه محموله و كالاهايشان به تاراج بردند. پس از بصره شهرهاى عبادان (آبادان)، اهواز و ابله را نيز تصرف كردند و در اين ميان، وحشت و اضطراب عظيمى در مردم ايجاد نموده و خلافت عباسیان را با خطرى بزرگ مواجه كردند.

در اول ربیع الاول سال 258 قمرى، معتمد بالله (پانزدهمين خليفه عباسى) برادر خود، "موفق بالله عباسى" را به همراه "مفلح تركى" به نبرد صاحب الزنج اعزام كرد.

مفلح كه فرماندهى جسور و جنگنده اى بى‌ باك و ترك‌نژاد بود و در بسيارى از آشوب‌ ها و قيام‌ هاى مردمى بر ضد خلافت عباسى، نقش سركوب‌گر را بر عهده داشت و معترضان را با بى‌ رحمى تمام نابود مى‌ كرد. در نبرد با صاحب الزنج نيز فرماندهى لشكر موفق عباسى را بر عهده داشت. وليكن در اين نبرد سخت و سهمگين، پيروزى با سپاهيان صاحب الزنج بود و مفلح به همراه تعداد زيادى از ياران موفق عباسى كشته شدند. تاريخ كشته شدن مفلح هيجده جمادی الاول سال 258 قمرى است. موفق عباسى كه توان رويارويى با صاحب الزنج را از دست داده بود به ناچار عقب‌نشينى كرد.^[۱]

شرح ماجراى صاحب الزنج را در كتاب "ماه صفر" از سلسله روز شمار تاریخ اسلام، صفحه 53 بيان كرديم و بدين جهت خوانندگان ارجمند را جهت كسب اطلاع و آگاهى بيشتر به آن ارجاع مى‌ دهيم.

1- مروج الذهب، ج 4، ص 199؛ وقايع الايام، ص 202.

منبع: پایگاه دانشنامه اسلامی