زندگینامه
تاریخ وقوع: وفات «شیخ ابوالحسین ورام بن ابی فراس» (605 ق)شیخ ابوالحسین وَرّام بن ابی فِراس بن حمدان مالکی نخعی حِلّی، فقیه و محدّث امامی قرن ششم و آغاز قرن هفتم قمری است. او صاحب کتاب مشهور مجموعه ورّام است.
ولادت و نسب
ورّام بن ابی فراس در حلّه، که تا چند قرن پس از وی مرکز تشیع و فقاهت بود، به دنیا آمد. از تاریخ ولادت وی اطلاعی در دست نیست. بسیاری از شرح‌حال‌نویسان او را عرب نژاد و از نسل مالک اشتر ، دانسته‌اند.[1]
ولی بنا به تحقیقات مصطفی جواد،[2] نیاکان وی از موالیانِ کرد بنی اشتر بودند که در سال ۶۶ همراه مختار ثقفی قیام کردند. ورّام از خاندانی بلندپایه بود که برخی از امیران از آن برخاسته بودند.[3]
اساتید
از استادان وی، سدیدالدین محمود بن علی حمصی[4] و از مشایخ روایی وی، محمد بن محمد بن هارون بزاز حلى بودند.[5] او همچنین از علی بن ابراهیم عُرَیْضی روایت کرد و در تنبیه الخواطر[6] به نام او تصریح کرده است.
شاگردان
ابوعبداللّه محمد بن جعفر مشهدی، صاحب المزار الکبیر، از ورّام روایت کرده[7] و شهید ثانی نیز به واسطه او از ورّام روایت نموده است.[8]
آثار
تَنبیهُ الخَواطِر و نُزهَةُ النَّواظِر معروف به مجموعه ورّام که موضوع آن مواعظ و حِکَم اخلاقی است.
مسئلة فی المواسعة والمضایقة.[9]
خصوصیات علمی و اخلاقی
ورّام ابتدا به امیریِ لشکر رسید ولی پس از چندی از همه مناصب خود دست کشید و راه زهد و عبادت و درس و بحث را در پیش گرفت.[10] شیخ منتجب الدین رازی در الفهرست[11] از او با عنوان امیر زاهد و فقیه یاد کرده و نوشته که او را در حلّه دیده است.
ابن طاووس در برخی آثار خود، همچون الامان من اخطار الاسفار والازمان[12] تصریح کرده که ورّام جد مادری اوست. وی نوشته است که جدش تأثیر بسیاری در زندگی علمی وی داشته[13] و از کسانی بوده که رفتارشان سرمشق دیگران است. ابن طاووس همچنین از ارادت ورّام به اهل بیت پیامبر اسلام (ع) سخن گفته است.[14]
درگذشت
وی در دوم محرّم ۶۰۵ق در حلّه وفات یافت.[15] پیکرش را به نجف منتقل کردند و در حرم حضرت علی (ع) به خاک سپردند.[16]
[1] برای نمونه رجوع کنید به الفهرست، ص ۱۲۸۱۲۹؛ امل الامل، قسم ۲، ص ۳۳۸.
[2] جاوان القبیلة الکردیة المنسیة و مشاهیرالجاوانیین، ص ۸۴ ـ ۱۲۱.
[3] مستدرکات اعیان الشیعة، ج ۱، ص ۲۴۹.
[4] الفهرست، ص۱۲۹.
[5] افندی اصفهانی، ج۵، ص۲۸۲.
[6] مجموعه ورّام، ج۲، ص۳۰۳
[7] محسن امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۲۰۲.
[8] شیخ حر عاملی، قسم۲، ص۳۳۸.
[9] آقا بزرگ تهرانی، ج۲۰، ص۳۹۵.
[10] لسان المیزان، ج ۶، ص ۲۱۸؛ مستدرکات اعیان الشیعة، ج ۱، ص ۲۴۹.
[11] الفهرست، ص۱۲۹.
[12] سید بن طاووس، الامان من اخطار الاسفار والازمان، ص۱۰۳.
[13] سید بن طاووس، کشف المحجة لثمرة المهجة، ص۱۰۹.
[14] سید بن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم واللیلة، ص۱۵۶.
[15] ال‍ک‍ام‍ل ک‍ام‍ل فی ال‍ت‍اری‍خ، ج ۱۲، ص ۲۸۲.
[16] مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۲۴۹.