زندگینامه عالمی که پس از ۸ قرن پیکرش سالم بود
تاریخ وقوع: وفات «قطب الدين راوندي» (573 ق)
.. .. .. .. ..
ولادت
شیخ قطب‌الدین، سعید بن عبد الله بن حسین بن هبة الله بن حسن راوندى کاشانى، عالم بزرگ، محدث، مفسر، متکلم، فقیه و تاریخ‌دان بزرگ شیعه در قرن ششم هجرى است.
گاهی او را به جدش نسبت داده و سعید بن هبة الله راوندى مىگویند.
وی در راوند کاشان به دنیا آمد. پدر و پدر بزرگ قطب راوندى از علماى بزرگ زمان خود بودند.
تحصیلات
قطب راوندی تحصیلات ابتدایى را نزد پدر خویش فرا گرفت. پس از آن در محضر درس شیخ ابو على طبرسى، عماد الدین طبرى و سید مرتضى رازى بهره فراوان برد؛ سپس به شهر مقدس قم، رهسپار شد تا از علماى آن دیار نیز بهرهمند شود و در مدتى کوتاه از چهرههاى سرشناس شیعه شد.
شخصیت علمى
شیخ قطب در آثار خود موضوعات متنوعى از علوم و معارف اسلامى را به بحث گرفته و در علم تفسیر، فقه، حدیث، فلسفه، کلام، تاریخ و دیگر موضوعات نوشتارهاى فراوانى بر جاى نهاده است.
وى در نوشتههایش تمام جوانب موضوع را بررسى کرده و به نگاهى گذرا اکتفا نمىکند.
دیدگاه دیگران را- چه موافق و چه مخالف- به درستى نقل مىکند و مانند انسانى که حق را براى حق مىخواهد به کاوش در نظریات دیگران مىپردازد. از این رو، کسانى که در صدد معرفى وى برآمدهاند عباراتى را که دلالت بر بزرگى مقام و منزلت او دارد به کار بردهاند.
وى در نوشتههاى خود به تحقیقاتى عمیق پرداخته و بر نکاتى جالب توجه و زیبا که بر بسیارى از دانشمندان و بزرگان مخفى مانده، دست یافته است.
از نگاه دیگران
دانشمند بزرگ شیعه، علامه امینى درباره قطب راوندى مى‌گوید: راوندى یکى از پیشوایان علماى شیعه، برگزیده این طایفه و از اساتید بى نظیر فقه و حدیث و از نوابغ و از اساتید بى نظیر فقه و حدیث و از نوابغ علم و ادب است. هیچ گونه عیبى در آثار فراوانش و تیرگى در فضایل و تلاشها و خدمات دینى و اعمال نیکو و کتب ارزنده اش وجود ندارد.
محدث قمى از دیگر اندیشمندانى است که درباره قطب الدین چنین آورده است: عالمى است متبحر، فقیه، محدث، مفسر، محقق، راستگو، بزرگوار... و از بزرگترین محدثان شیعه.
ابن حجر عسقلانى از علمای معروف اهل سنت درباره قطب راوندى نوشته است: او در جمیع علوم فاضل است. و در هر نوعى از علوم صاحب تصنیفات بى شمار بوده است.
استادان
1- پدر بزرگوارش
2- شیخ ابو على فضل بن حسن طبرسى صاحب مجمع البیان
علامه طبرسی، معروفترین استاد قطب راوندی است.
3- عماد الدین محمد بن ابى القاسم طبرى
4- صفى الدین، سید مرتضى ابن داعى رازى و برادرش سید مجتبى
5- سید ابو الصمصام، ذو الفقار بن محمد بن معبد حسینى
6- شیخ ابو جعفر حلبى
7- محمد بن حسن، پدر خواجه نصیر الدین طوسى
8- ابو عبدالله، حسن مؤدب قمى
9- ابوالقاسم، حسن بن محمد حدیقى
10- ابو منصور، شهریار بن شیرویه بن شهریار دیلمى
شاگردان
از جمله شاگردان قطب راوندى عبارتند از:
1- نصیر الدین حسین بن سعید راوندى، فرزند ایشان
2- ظهیر الدین محمد بن سعید راوندى، دیگر فرزند او
3- قاضى احمد بن على بن عبد الجبار طوسى
4- قاضى جمال الدین على بن عبد الجبار طوسى
5- فقیه على بن محمد مدائنى
6- فقیه عزالدین محمد بن حسن علوى بغدادى
7- زین الدین ابو جعفر محمد بن عبد الحمید بن محمود دعویدار
8- رشید الدین محمد بن على بن شهر آشوب مازندرانى
9- شیخ منتجب الدین
محمد بن على معروف به «ابن شهر آشوب» از ستارگان درخشان تشیع و برجسته‌ترین شاگردان قطب بود. ابن شهر آشوب، در کتاب خود«معالم العلماء» با یادى از قطب الدین به عنوان استاد خویش نام چند کتاب وى را ثبت کرده است.
تألیفات
آثار قطب الدین به بیش از 60 جلد مىرسد که در علوم گوناگون و معارف اسلامى نگاشته شده است. از جمله:
1- فقه القرآن
2- شرح آیات الأحکام
3- إحکام الأحکام
4- الاختلاف بین المفید و المرتضى فی بعض المسائل الکلامیة
5- أسباب النزول
6- الأغراب فی الإعراب
7- ألقاب الرسول و فاطمة و الأئمة علیهم السلام
8- الإنجاز فی شرح الإیجاز فی الفرائض
9- تهافت الفلاسفة
10- جواهر الکلام فی شرح مقدمة الکلام
وفات
قطب راوندى در سال 573 هجرى در شهر قم در گذشت و اکنون قبر مطهرش در صحن بزرگ حرم حضرت معصومه علیهاالسلام قرار دارد.
سالم بودن جسد قطب راوندی بعد از قرن‌ها
حدود هشت قرن بعد، تعمیرگران صحن مطهر حضرت معصومه علیهاالسلام با پیکر سالم و سیماى نورانیش رو به رو شدند.
آیت‌الله العظمی اراکی می‌فرمود: مرحوم آخوند محمد حسن جلالی نقل کرد که استادم مرحوم آقا شیخ محمدحسین فرمود وقتی که صدراعظم (قریب به زمان مشروطیت) صحن مطهر قم را تعمیر می‌کرد در اثر تعمیر، روزنه‌ای به قبر قطب راوندی باز شده بود. من رفتم و از نزدیک دیدم که دو سر زانوی مرحوم قطب راوندی سالم است. سر خود را داخل قبر کردم و سر زانوی آن بزرگوار را بوسیدم در حالی که اثری از فرسودگی در آن نبود و هیچ تأثیری هم از بوسیدن من در آن به وجود نیامد... آیت‌الله اراکی(ره) می‌فرمود: من قبلاً این داستان را شنیده بودم و این مطلب هم بین مردم قم متواتر بود که جنازه مرحوم قطب راوندی تازه است.
حضرت آیت الله مرعشى نجفى(ره) به پاس خدمات او، سنگ قبرى بلند و با شکوه بر فراز قبرش به یادگار نهاد تا زائران حرم فاطمه معصومه(س) در ابتداى ورود و خروج از صحن مبارکش چشمانشان به قبر این فرزانه بزرگ روشن شود.