اطلاعاتی در مورد آيةالله ممقاني(مامقاني):
تاریخ وقوع: وفات «علامه مامقانى» (1351ق)ولادت
آيةالله محمدحسن مامقاني در بيست و سوم شعبان ۱۲۳۸ قمري در مامقان تبريز به دنيا آمد.
از دست دادن پدر در کودکی
پدرش آيت الله عبدالله مامقاني از شاگردان صاحب رياض و از علماي مامقان به شمار مي رفت. محمدحسن فقط هشت سال داشت كه پدر و مادر خود را از دست داد و سرپرستيش به عهده دوست قديمي پدر يعني آيةالله اصفهاني صاحب فصول افتاد.
تحصيلات در کربلا و نجف
تحصيلات مرحوم مامقاني در سال ۱۲۴۰ بود كه همراه پدر به كربلا مشرف شد و تا سن هفده سالگي در مدرسه حسن خان به فراگيري مقدمات، ادبيات، منطق، علم معاني و بيان اشتغال ورزيد. با درگذشت مرحوم صاحب فصول به درخواست آيةالله ايرواني، به نجف اشرف مهاجرت كرد، و در مدرسه صحن اميرالمؤمنين(ع) حجره گرفت.
مسافرت به مامقان
بعد از گذشت سه سال زائران مامقاني از او خواستند تا به مامقان برگردد، ولي او نپذيرفت تا با اصرار صاحب جواهر پذيرفت و با اهالي شهرش به آنجا رفت و در مدرسه علميه آنجا هم مشغول تعليم و هم تدريس شد.
باز گشت به نجف و ادامه تحصیل
در حدود سال ۱۲۷۰ بود كه باز دوباره آيت الله مامقاني به نجف اشرف عزيمت كرد و به فراگيري فقه، اصول، حديث، رجال و درايه پرداخت، و علاوه بر آنها به تحصيل صرف نحو، منطق، معاني، بيان، لغت، حديث، تاريخ، نسب و تراجم همت گماشت، و در تمام آنها استاد شد.
اساتيد
سالهاي درازي از اساتيد بزرگ حوزه استفاده كرد؛ از جمله آن بزرگواران: آيت الله شيخ مرتضي انصاري بود كه مرحوم مامقاني حدود ده سال در فقه ايشان حاضر شد. آيت الله سيدحسين كوه كمري در اصول، آيت الله ملاعلي خليلي تهراني در رجال، درايه و حديث، آيت الله راضي نجفي آل خضر و آيت الله مهدي كاشف الغطاء. زماني كه آيت الله مامقاني از استادش مرحوم كوه كمري جدا شد، مستقلاً به تدريس و تأليف اشتغال ورزيد.
شاگردان
از جمله شاگردان ايشان: سيدابوالحسن موسوي اصفهاني صاحب وسيلة النجاة و شرح كفاية الاصول، علامه سيدمحسن امين عاملي صاحب اعيان الشيعة والمجالس السنية، عبدالله مامقاني صاحب تنقيح المقال، حسنعلي نخودكي اصفهاني عالم اخلاق، سيدميرزا علي قاضي طباطبائي استاد اخلاق، ميرزا محمدحسن علياري تبريزي صاحب بدايع الاسلام في شرح الاسلام، شيخ علي كاشف الغطاء پدر علامه محمد حسين كاشف الغطاء، سيدعلي حجت كوه كمري تبريزي پدر آيت الله حجت، سيدنجم الحسن لكهنوي صاحب المسائل الفقهية و… تا جايي كه در كتابها آمده است كه ايشان بيش از يكصد و بيست شاگرد سرشناس تعليم كرده اند.
برخی از آثار و تألیفات
مرحوم مامقاني آثار زيادي در فقه، اصول، رجال، اخلاق از خود به جاي گذاردند كه به برخي از آنها اشاره اي خواهيم كرد: ذرايع الاحلام في شرح شرائع الاسلام، حاشيه بر مكاسب شيخ انصاري، غاية الآمال، كتاب الصيد و الذباحة، احكام القضاء، رساله علميه. بشري الوصول الي اسرار علم الاصول تقريرات درس استادش سيدحسين كوه كمري. تقريرات درس آيت الله ملا علي خليلي تهراني و كتاب مواعظ در علم اخلاق.
علاقه مندیش به زیارت مشاهد مشرّفه
ايشان به زيارت مشاهد مشرفه ائمه اطهار(ع) بسيار علاقه مند بود. وي در مدت اقامت ۵۰ ساله اش هر روز به زيارت اميرالمؤمنين(ع) و بسيار به زيارت امام حسين(ع) ملتزم بود، وغالباً پياده به كربلا مشرف مي شد.
تواضع و فروتنی و دوری از تعیّنات ریاست و مرجعیّت
مرحوم مامقاني بسيار ساده، متواضع و به دور از تعينات رياست و مرجعيت بود. وي خود را به منزلت كمترين مردم هم نمي دانست، وي شاگردانش را از راه رفتن با خود منع مي كرد.
وفات
مرحوم آيت الله مامقاني پس از عمري تلاش و كوشش در راه ترويج دين و بزرگداشت شعاير مذهبي، سرانجام در۸۵ سالگي در۱۸محرم سال ۱۳۲۳ از دنيا رفت. پيكر پاكش را غسل دادند و با تشييع بسيار شكوهمندي در مقبره خودش به خاك سپرده شد.
سالم ماندن پیکرش پس از سالها دفن
پيكر پاك و شريفش سالهاي بسيار صحيح و سالم مانده بود، چنانچه در سال ۱۳۸۸ قمري در هنگام گسترش مقبره وي و آماده سازي قبرهاي ديگر، ديواره لحد ايشان ناگهان فرو ريخت و جسد پاك و شريفش نمايان شد. جمعي از مردم نجف اين حادثه را مشاهده كردند، و ديدند كه حتي رنگ كفن نيز تغيير نكرده بود.
