شرحی کوتاه
تاریخ وقوع: وقوع «جنگ خندق = جنگ احزاب» (۵ق)در اين روز در سال 5 ه غزوه خندق (احزاب ) و كشته شدن عمرو بن عبدود به دست أميرالمؤمنين علی (عليه السلام) به وقوع پيوست ، و اين جنگ در زمستان به وقوع پيوست . وقوع جنگ خندق را بعضى در 8 ذى القعده و بعضى در 15 شوال گفته اند، و استبعادى ندارد كه شروع جنگ در 15 شوال باشد. همچنين به قولى غزوه خندق در سال 4 ه اتفاق افتاده است.
در اين جنگ تعداد مسلمانان 3000 نفر و تعداد شهداى مسلمانان 6 نفر بود. تعداد كفار 10000 نفر بود ولى تعداد مقتولين كفار ذكر نشده است .
در اين جنگ مسلمانان داخل مدينه در اطراف شهر خندقى كندند. در اثناى اين كار منافقين جسارتها به پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلّم) نمودند و عمرو بن عبدود مبارز طلبيد ولى كسى جرأت نكرد. عمر بن خطاب از شجاعتهاى عمرو سخن گفت ، و در مردم ايجاد ترس كرد. عمر که از شجاعت عمرو بن عبدود سخن می گفت و رعب و وحشتی در دل مسلمانان انداخته بود به عبد الرحمن بن عوف گفت: «اگر عمرو بر ما چيره شود همه ما را خواهد كشت. بهترين راه اين است كه محمد (صلى الله عليه و آله و سلّم) را دست بسته تحويل آنها دهيم و خودمان به قوممان ملحق شویم»!![1] اینجا بود که آیاتی از سوره احزاب نازل شد.[2]
در چنين شرايطى پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلّم) فرمود: چه کسی به مبارزه عمرو می رود تا من بهشت را برایش ضمانت کنم؟ آيا دوستى هست كه شر اين دشمن را كفايت كند؟ آقا و مولايمان اسدالله الغالب على بن ابىطالب أميرالمؤمنين علی (عليه السلام) فرمود: من به مبارزه او مى روم. پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلّم) سكوت كردند، و تا سه بار اين كلام را فرمودند، و هر سه بار أميرالمؤمنين علی (عليه السلام) براى مبارزه اعلام آمادگى نمودند.
آخر الأمر پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلّم) اجازه فرمودند و با دستانشان عمامه بر سر آن حضرت پیچیدند و أميرالمؤمنين علی (عليه السلام) حركت كردند. در اين هنگام پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلّم) فرمود: برز الايمان كله الى الشرك كله . بتحقیق تمام اسلام در مقابل کفر ایستاد.
بعد از آن كه عمرو بن عبدو اسلام اختيار نكرد و دست از جنگ بر نداشت ، امير المؤ منين (عليه السلام ) او را به يك ضربت از پا در آورد. در اين حال صداى تكبير مسلمين بلند شد و پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلّم) فرمود: مبارزه على بن ابى طالب (عليه السلام ) در روز خندق از اعمال امت من تا روز قيامت افضل است.[3]
منبع: تقویم شیعه
[1] تفسیر قمی ج2 ص183- 188 المحتضر ص58
[2] اذ جاؤکم من فوقکم و من اسفل منکم و اذ زاغت الابصار...
[3] الغدیر ج7ص206، کشف الغمة ج1 ص150، الصحیح من السیرة ج9 ص358، تاریخ بغداد ج13 ص19 و...