روز جهانى ارتباطات (1244)

 17 مه 1865
در 17 مه 1865 اتحاديه تلگرافى بين المللى در پاريس ايجاد شد. از آن تاريخ به بعد، نام اين اتحاديه دستخوش تحول ، و سرانجام در 30 اكتبر 1906 در كنفرانس اتحاديه تلگرافى بين الملل تصميم گرفته شد اتحاديه راديو و تلگرافى بين الملل نيز ايجاد شود.
در 9دسامبر سال 1932 به موجب عهدنامه مادريد از وحدت دو اتحاديه فوق اتحاديه بين المللى ارتباطات دور ايجاد شد در واقع روز جهانى ارتباطات ياد آور تاسيس اين اتحاديه ها براى كمك به پيشرفت امر ارتباطات است .
سابقه عضويت ايران در اتحاديه تلگرافى بين المللى بيش از يكصد سال است . نهاد مذكور پس از جنگ جهانى و ايجاد سازمان ملل ، به موجب تصميم كنفرانس عمومى نمايندگان دولتهاى عضو اين اتحاديه ، به صورت يك نهاد تخصصى سازمان ملل درآمد و از آن زمان تا كنون جزو موسسات ويژه سازمان ملل متحد فعاليت مى كند.
از اواخر سال 1970، كشورهاى جهان سوم از طريق اين اتحاديه كوششهاى وسيعى را براى رسيدن به دو هدف مشخص در پيش گرفتند:
1 - سعى در تقسيم و توزيع عادلانه امواج راديويى .
2 - سعى در توزيع عادلانه كانالهاى تلويزيونى ماهواره اى پخش تقسيم در سراسر جهان . اقدام مهم ديگر اين اتحاديه ، كمك به كشورهاى جهان سوم براى توسعه ارتباطات و كاربرد هرچه بيشتر آن در توسعه ملى اين كشورهاست .
 

مفهوم ارتباط:
ارتباط معادل واژه لاتين Communication است كه انتقال و سرايت نيز ترجمه شده است . اين ترجمه ، تنها معادل پيوستگى فيزيكى و مادى نبوده بلكه در مباحث انسانى و اجتماعى بيشتر بر ابعاد معنوى و روحى ارتباط اشاره دارد.
اين واقعيت زمانى بيشتر قابل درك است كه دريابيم ريشه لغت Communication واژه لاتين Communis است كه مى توان آن را به مفاهيم و اشتراك فكر و نظر ترجمه كرد.
وقتى ما با شخصى Communicate مى كنيم يا به عبارت ديگر با كسى ارتباط برقرار مى سازيم در حقيقت يك نوع اشتراك فكر و تفاهم انديشه با طرف مقابل برقرار مى كنيم . در مفهوم سنتى و كلاسيك ، ارتباط عبارت از جريانى است كه در طى آن دو يا چند نفر به تعادل افكار، نظرات ، احساسات و حقايق مى پردازند و از طريق به كار بردن پيامهايى كه معنايش ‍ براى كليه طرفها كم و بيش يكسان است به انجام اين امر مبادرت مى ورزند.
هنگامى كه ارتباط را به عنوان كوشش آگاهانه فرستنده پيام براى سهيم ساختن گيرنده پيام در اطلاعات ، عقايد و طرز فكرهايش مى دانيم مساءله تفاهم و هماهنگى فرستنده و گيرنده اهميت اصلى و اساسى خود را به دست مى آورد.
با اين درك و استنباط است كه برخى ارتباطات را عبارت از يك نظام دوطرفه براى مبادله اطلاعات و معلومات مى دانند كه براى تفهيم و تفاهم يك يا چند موضوع مورد نظر در برقرارى يك نظام ارتباطى به وجود مى آيد. هر يك از طرفين ارتباط، كه پيامى را دريافت مى كند، آن را مورد تجزيه و تحليل قرار مى دهد و سپس نسبت به آن عكس العملى نشان مى دهد. معلم ، نويسنده ، هنرپيشه ، و هر عامل ديگر تشكيل دهنده ارتباط براى خود پيامى دارد و سعى مى كند اين پيام را به محصل ، خواننده و تماشاچى مورد نظر خويش ارائه كند تا به نحو محسوس يا نامحسوس از خود واكنش نشان دهد.
در مفهوم نوين و متاءخر ارتباط چاره جويى وسيع تر از مبادله فكر و انديشه بين فرستند و گيرنده پيام را در بر مى گيرد و بعلاوه شامل مبادله كالا، و افراد، تكنولوژى ، صنعت و فرهنگ مى شود. در نگرش جديد، وسايل ارتباط جمعى ، رسانه هاى گروهى و مطبوعات به عنوان بخشى از كليت ارتباطات در صحنه جهانى ارزيابى شده است .
 

اثرات مثبت ارتباطات :
در يك جمع بندى كلى اثرات متفاوتى بر نقش و تاءثير ارتباطات در جهان معاصر است . بعضى از اثرات مثبت آن عبارتند از:
1 - تسهيل همگرايى سياسى در داخل جوامع و بين ملتها در صحنه بين المللى .
2 - توسعه شهر نشينى ، ارتقاى سطح سواد، افزايش درآمد سرانه و تقويت پيوندهاى اجتماعى بين جوامع كه نهايتا روند دستيابى به رفاه اقتصادى را همواره خواهد كرد.
3 - افزايش مناسبات و مبادلات فرهنگى ، اجتماعى ، اقتصادى و علمى ميان ملل و اقوام مختلف و از ميان رفتن فواصل جغرافيايى ، كمك به برقرارى تفاهم ، همبستگى ، همگونگى و همكارى بين المللى .
4 - كمك به پيشبرد سياستهاى ملى و افزايش سطح مشاركت اجتماعى و برپايى شرايط مناسب براى حل و فصل بحران نفوذ، مشاركت ، هويت و مشروعيت .
5 توانايى كمك به برقرارى صلح جهانى از طريق تغيير در تصورات در طرف مناقشه و ايجاد تصورات دوستانه و گسترش صلح و ثبات و امنيت .
6 - كاركرد آموزشى و دادن اطلاعات به ملتها و آگاه ساختن ملل نسبت به سنتهاى ريشه دار ملى و تاريخى .
7 - كمك به گسترش آزادى و احترام به حقوق انسانى ، چرا كه جوهر آزادى و عدالت خواهى بسط اطلاعات و ارتباطات و تسهيل تصميمگيرى هاى اجتماعى است .

نتايج منفى ارتباطات :
شايد بهره گيرى از واژه منفى در ارزيابى تاءثيرات ارتباطات نادرست باشد، زيرا اگر هر ابزارى در جاى خود به كار گرفته نشود، به طور يقين اثرات زيانبارى را به دنبال خواهد داشت .
تعدادى از كاربردهاى منفى ارتباطات عبارتند از:
1 - توانايى تجزيه گروههاى اجتماعى و اخلال در روند وحدت ملى جوامع ، نظير بحران يوگسلاوى ، تجزيه اتحاد جماهير شوروى سابق و يا ايجاد شورشها و ناآرامى هاى قومى و منطقه اى همچون ناآرامى هاى تبت در جمهورى خلق چين و تعداد زيادى از كشورهاى آفريقايى .
2 - انتقال تكونولوژى نامناسب و وابستگى به كمپانيهاى چند مليتى بويژه غربى .
3 - ايجاد اختلاف و شكاف ميان ملتها به منظور توسعه ناسيوناليسم افراطى ايدئولوژى هاى متضاد و در نتيجه بروز شكاف فرهنگى .
4 - تغيير الگوهاى مصرف و روشهاى زيستى از طريق افزايش خواسته ها و ايجاد دنياى پررزق و برق همراه دامهاى جذاب جامعه مصرفى .
5 - تضعيف پيوندهاى سنتى از طريق تقويت و تبليغ ارزشهاى غربى و نيز كمك به استحاله فرهنگى .
6 - ايجاد نخبگان سياسى و فرهنگى وابسته به جريانات خود ساخته از طريق شبكه هاى ارتباطى .
7 - كمك به تشديد تضادهاى فرهنگى و بهره بردارى مقطعى و دراز مدت از آن .
8 - بهره بردارى تبليغاتى و انتشار اخبار غير واقع و تحريفى و بمباران خبرى و جريان يك سويه مبادله اطلاعات و اخبار از طرف غرب به جهان سوم به منظور اظهار مالى ، فنى و تكنولوژيك در مقابل ضعف ساختارى كشورهاى جهان سوم .
 

عصر ارتباطات :
همكارييهاى بين المللى ، نقش ارتباطات را در جامعه اطلاعاتى غيرقابل انكار ساخته است . به نحوى كه افزايش بازدهى جامعه ، از طريق توسعه شبكه هاى اطلاعاتى و ارتباطى كه داراى بار اطلاعاتى و ارزش افزوده مى باشند، تمامى محلهاى كار را از طريق اتوماسيون ادارى (خود كار ساخته ) به يكديگر پيوند داده و ايجاد ارتباط بين دولت و واحدهاى محلى از طريق شبكه اطلاعاتى و مخابراتى ادارى را محقق كرده است . حتى در كشورهاى فراصنعتى عمدة انجام اتوماسيون كامل ، انجام امور در منزل از طريق تلفن تلويزيونى و فعاليتهاى بانكى ، خريد و فروش ، رزروسيون بليط و ساير اقدامات مشابه از طريق شبكه هاى اطلاعاتى و مخابراتى صورت مى پذيرد.
ارتباطات مخابراتى در قرن حاضر به عنوان زيربنايى و توسعه اقتصادى ، اجتماعى و فرهنگى تلقى شده و دست راست تمدن نامگذارى شده است . از همين روست كه امروزه ميزان توسعه ملى هر كشور را با معيار توسعه ارتباطات مخابراتى در آن كشور ارزيابى مى كنند. هدف ارتباطات مخابراتى اين است كه در مناسب ترين شرايط اقتصادى ، مسافرتهاى زايد را حذف كند، مراجعات مردم را به سازمانهاى دولتى تقليل دهد و ضمن برقرارى ارتباط همه جانبه موجب صرفه جويى در اوقات و هزينه هاى جامعه شود. از سوى ديگر امروز ضرورت و اهميت استفاده از شبكه هاى علمى و تحقيقاتى جهانى براى بسيارى از دانش پژوهان در اكثر رشته ها، قطعى و روشن است . آنچه كه كارآيى و بهره مندى از چنين شبكه هائى را بسرعت افزايش مى دهد توانايى ابزارى براى جستجو، جمع آورى ، دسته بندى ، تجزيه و تحليل و انتقال حجم بالايى اطلاعات مبدل ساخته است .
از طرف ديگر، سهولت دسترسى به خدمات اطلاعاتى جديدتر و گسترده تر ايجاد امكان ارتباط با ساير محققان و سهيم شدن در تجزيه هاى آنها نيز به طور مداوم بر مظلوميت اين ابزار در محيطهاى علمى و تحقيقاتى مى افزايد. همچنين با استفاده از اين روش مى توان ضمن بهره مندى از تكنولوژى پيشرفته مخابراتى ، به جريان جارى و آينده توسعه ارتباطات متصل شد. به هر حال عصر ما، عصر ارتباطات است و در چنين دورانى ، قدرت نيز در دست جوامعى مى باشد كه از نيرومندترين شبكه هاى ارتباطى و بتبع آن ، از بيشترين اطلاعات برخودار باشند و اين حقيقت انكارناپذير تمدن كنونى جهانى است .
در جمهورى اسلامى ايران نيز همگام با ساير ملل ، سرمايه گذاريها و تلاشهاى بسيارى در امر ارتباطات شده است به طورى كه امروزه (سال 1376) بيش از 80 0/0 نياز شبكه مخابراتى كشور در كارخانه هاى داخلى توليد مى شود و اين موفقيتهاى بزرگ در تاريخ ارتباطات خاورميانه بى سابقه است