قتل عبيدالله بن زياد (67 ق)
تاریخ وقوع: 10 محرمقتل عبيدالله بن زياد به دست سپاهيان مختار ثقفي (67 هجری قمری )
عبيدالله بن زياد، پس از شش سال از شهادت مظلومانه امام حسين علیه‌السلام و ياران فداكارش در سرزمين كربلا در نبردي ميان سپاهيان مختار بن ابي‌عبيده ثقفي و سپاهيان عبدالملك بن مروان در حوالي موصل در تاريخ دهم محرم (عاشورا) سال 67 قمري به هلاكت رسيد.
مختار بن ابي‌عبيده ثقفي كه در ربيع الاول سال 66 قمري با همراهي و همياري شيعيان عراق بر ضد دستگاه خلافت اموي قيام كرده و به پيروزي رسيد و كوفه و بسياري از شهرهاي عراق را در سيطره خود گرفت، در صدد انتقام از قاتلان و جنايتكاران واقعه كربلا برآمد و بسياري از آنان را دستگير و به وضع فجيعي قصاص كرد و قلوب شيعيان را تسلي داد.
اما علاوه بر مخالفان و دشمنان داخلي، با دو جبهه خارجي نيز رويارويي داشت. از يك سو سپاهيان عبدالله بن زبير از جنوب عراق، وي را تحت فشار قرار داده و هر از گاهي با تهاجم سنگين خود روبرو مي‌كردند و از سوي ديگر، نيروهاي جنايت پيشه اموي از شمال و غرب عراق، وي را مورد تهديد قرار مي‌دادند.
عبيدالله بن زياد كه نقش اساسي و كليدي در ماجراي كربلا و شهادت مظلومانه امام حسين علیه‌السلام و يارانش داشت، در آن زمان در شام بسر مي‌برد و از سوي عبدالملك بن مروان (پنجمين خليفه اموي) مأموريت يافت كه در رأس سپاهي سنگين، به استعداد هشتاد هزار نفر به سوي عراق هجوم آورد و قيام و حكومت انقلابي مختار را نابود نمايد.
مختار براي دفع تهاجم سپاهيان شامي، ابراهيم بن مالك اشتر نخعي را در رأس سي هزار مرد جنگي و انقلابي به شمال عراق اعزام داشت. دو سپاه، در ساحل "نهر خاذر" در چهار فرسنگي شهر موصل به هم رسيده و نبرد خونيني به راه انداختند. تعداد زيادي از طرفين كشته و تعداد فراواني زخمي و از كار افتاده شدند. ولي تلفات و خسارت‌هاي سپاهيان شام، بسيار سنگين و كمرشكن بود.
از لشكريان عبيدالله، تعداد بي‌شماري در ميدان جنگ به هلاكت رسيده و تعداد زياد ديگري در هنگام عقب‌نشيني از رود خاذر غرق شدند. تعداد كشته‌هاي شاميان را بيش از هفتاد هزار تن برشمرده‌اند. مهمترين رويداد اين نبرد، كشته شدن عبيدالله بن زياد (فرمانده كل سپاه اموي) و تعدادي از فرماندهان و افسران عالي‌رتبه شامي بود. عبيدالله، بدست ابراهيم بن مالك اشتر با يك ضربت شمشير، از كمر به دو نيم شد و بسزاي كردار ننگين خود رسيد.
پس از پيروزي سپاهيان عراق، ابراهيم بن مالك دستور داد كه تعداد هفتاد و دو سر از بدن كشته‌شدگان شامي (به تعداد سرهاي شهيدان كربلا) جدا كرده و براي مختار در كوفه ارسال نمايند و از اين بابت، دل‌هاي داغدار اهل بيت علیهم‌السلام و شيعيان و محبان آن‌ها را شاد گردانند.[۱]
1- نك: تاريخ ابن خلدون، ج 2، ص 53؛ ماهيت قيام مختار (رضوي اردكاني)، ص 511؛ منتهي الآمال (شیخ عباس قمی)، ج 2، ص 450.
منبع: پایگاه دانشنامه اسلامی