شهادت حضرت سجاد علیه السلام (سال 95 هجری قمری )
تاریخ وقوع: 12 محرمامام علي بن الحسين علیه‌السلام، معروف به "زين‌‌العابدين" و "سجاد" و مكني به ابوالحسن و ابومحمد، در پنجم شعبان سال 38 قمري ديده به جهان گشود. مادرش، شهربانو دختر يزدگرد سوم پادشاه ساساني ايران بود كه پس از حمله مسلمانان به امپراتوري ساسانيان و پيروزي مسلمانان در آن نبرد، اسير شد و به همراه ساير اسيران ايراني به مدينه منتقل گرديد و به پيشنهاد امیرالمومنین علیه‌السلام در انتخاب همسر، آزاد و مختار گشت. وي در ميان تمامي جوانان و صاحب منصبان مدينه، حضرت ابا عبدالله الحسين علیه‌السلام را اختيار و به عقد ازدواج وي درآمد و از آن هنگام به "سيدة النساء" معروف شد.
وي چند سالي بيش در بيت امام حسين علیه‌السلام زندگي نكرد. زيرا در هنگام تولد تنها فرزندش امام زين العابدين علیه‌السلام در سال 38 قمري بدرود حيات گفت. امام سجاد علیه‌السلام پس از شهادت پدر ارجمندش امام حسين علیه‌السلام در محرم سال 61 قمري، در 23 سالگي به مقام عظماي امامت نايل آمد و در سخت‌ترين و دشوارترين تاريخ امت اسلام، رهبري شيعيان و محبان اهل بيت علیهم‌السلام را بر عهده گرفت و راه و روش پدران و نياكان پاك‌نژاد خويش را استمرار بخشيد.
آن حضرت، در واقعه كربلا حضور فعال داشت و از آغاز مبارزه امام حسين علیه‌السلام بر ضد يزيد بن معاويه، در كنار آن حضرت بود و در سفر آن حضرت از مدينه به مكه و از مكه به عراق و سرزمين كربلا، وي را همراهي مي‌نمود.
وليكن در روز عاشورا كه تمامي ياران امام حسين علیه‌السلام به اذن آن حضرت و پس از آن، خود امام حسين علیه‌السلام وارد ميدان كارزار شده و با دشمنان به نبرد جانانه پرداختند و سرانجام مظلومانه به شهادت رسيدند، امام زين العابدين علیه‌السلام بر اثر عروض بيماري و تب شديد از جنگ با دشمنان بازماند و به اراده الهي از آن واقعه خونين، جان به در برد، تا به عنوان حجت خدا بر روي زمين و امام امت و جانشين پدرش ابا عبدالله الحسين علیه‌السلام، سكان كشتي طوفان‌زده امت را هدايت و رهبري نمايد.
آن حضرت، پس از شهادت امام حسين علیه‌السلام و يارانش در كربلا، به همراه ساير بازماندگان قافله حسيني به اسارت دشمن درآمد و در حالي كه از بيماري توان‌فرسا، رنج مي‌برد، در غل و زنجير دشمنان قرار گرفت و سختي اسارت اهل بيت علیهم‌السلام از كربلا به كوفه و از كوفه به شام را با صبر و بردباري تحمل كرد و تسلي و تسكيني براي ساير اسيران در بند بود و با خطبه‌هاي روان و روشنگر خود، دشمنان و جنايت‌كاران را رسوا و حقانيت امام حسين علیه‌السلام را به گوش مسلمانان عالم رسانيد و آنان را از خواب غفلت بيدار كرد و تحول عظيمي در جامعه مسلمانان به وجود آورد و دشمنان اهل بيت علیهم‌السلام را به عقب‌نشيني از مواضع و ديدگاه‌هاي شيطاني خود وادار نمود.
امام زين العابدين علیه‌السلام پس از بازگشت به مدينه، به مدت 34 سال امامت شيعيان را بر عهده داشت و در اين مدت نيز با حوادث و رويدادهاي بزرگي روبرو گرديد ولي به حول و قوه الهي از همه آن‌ها با سربلندي و سرافرازي عبور كرد.
از امام زين العابدين علیه‌السلام آثار ارزشمندي از قبيل مواعظ، احاديث، اشعار و ادعيه به صورت پراكنده به جاي ماند و مورد استفاده محققان و متقيان قرار مي‌گيرد. ولي دو أثر مدون از وي برجامانده است كه در ميان آثار اسلامي، درخشندگي و جاودانگي ويژه‌اي دارند. آن دو عبارتند از:
- صحيفه سجاديه، كه مشتمل بر 83 دعا و مناجات است.
- رسالة الحقوق، كه تبيين‌كننده حقوق آحاد ملت و افراد بشري در جامعه اسلامي است.
به هر روي، اين امام همام پس از پنجاه و هفت سال زندگي در محرم سال 95 قمري، بر اثر زهري كه به دستور وليد بن عبدالملك اموي به آن حضرت خورانيده شد در مدينه منوره به شهادت رسيد و در قبرستان بقيع در جوار قبر مطهر عمويش امام حسن‌مجتبي علیه‌السلام به خاك سپرده شد.
درباره تاريخ شهادت امام زين العابدين علیه‌السلام، گرچه تمامي مورخان و سيره‌نگاران اتفاق دارند كه اين واقعه عظيم در ماه محرم واقع شد، ولي در تعيين روز و سال وقوع آن اتفاق نظر و ديدگاه واحدي وجود ندارد. برخي از آنان، روز دوازدهم محرم، برخي هيجدهم محرم و برخي ديگر بيست و پنجم محرم را روز شهادتش مي‌دانند. همچنين درباره سال شهادتش با اين كه اكثر مورخان، سال 95 را ذكر كرده‌اند، برخي سال 94 قمري را بيان نموده‌اند.[۱]
1- نك: الارشاد (شيخ مفيد)، ص 492؛ كشف الغمه (علي بن عيسي اربلي)، ج 2، ص 259؛ روضات الجنات (موسوي خوانساري)، ج 2، ص 134؛ زندگاني چهارده معصوم علیهم‌السلام - ترجمه اعلام الوري - (علامه طبرسي)، ص 359؛ دائرة المعارف تشيع، ج 3، ص 252؛ منتهي الآمال (شیخ عباس قمی)، ج 2، ص 1؛ روز شمار تاريخ اسلام - ماه محرم - (واردي)، ص 105.
منبع: پایگاه دانشنامه اسلامی