شهادت علي بن حسن مثلث در زندان منصور دوانقي (146 ق)
تاریخ وقوع: 26 محرممنصور دوانقي، دومين خليفه عباسي به خطر قيام‌هاي محمد و ابراهيم، فرزندان عبدالله بن حسن مثني در مدينه و بصره و مخالفت‌هاي عده‌اي ديگر از بني الحسن علیه‌السلام با دستگاه جور بني‌عباس، نسبت به نوادگان امام حسن‌مجتبي علیه‌السلام كه از علويان مبارز و ذي‌نفوذان عصر خود بودند، سخت‌گيري‌هاي زيادي اعمال مي‌كرد و زندگي را بر آنان بسيار دشوار مي‌نمود.
وي، علاوه بر سركوب قيام‌هاي بني‌الحسن علیه‌السلام و كشتن تعدادي از آنان، از جمله محمد (نفس زكيه) و ابراهيم (قتيل باخمري)، بسياري از آنان را دستگير و در سياه‌چال‌هاي مخوف زنداني كرد.
منصور، در سال 140 قمري وارد مدينه شد و افراد سرشناس بني‌الحسن علیه‌السلام، مانند عبدالله بن حسن مثني، ابراهيم بن حسن مثني، ابوبكر بن حسن مثني، حسن بن جعفر بن حسن مثني، عبدالله بن داوود بن حسن مثني، علي بن داوود بن حسن مثني، عباس بن داوود بن حسن مثني، محمد بن ابراهيم بن حسن مثني، اسحاق بن ابراهيم بن حسن مثني، عباس بن حسن مثلث، علي عابد بن حسن مثلث و علي بن محمد نفس زكيه را دستگير كرد و به مدت سه سال در مدينه زنداني كرد. در سال 144 قمري نيز محمد ديباج (برادر مادري عبدالله بن حسن مثني) را بر آنان افزود و مأموران حكومتي، بر بدنش چندان تازيانه زدند كه لباسش با پوست بدنش به هم آميخت.
در همين سال، تمامي آنان را در بندهاي آهنين كرده و با وضعيت رقت‌باري به سوي عراق حركت دادند و در زندان هاشميه (در حوالي كوفه) در سردابي نمور و تاريك زنداني نمودند و بر آنان بسيار سخت گرفتند.
آن زندان مخوف و هولناك، بلاي جان نوادگان امام حسن‌مجتبي علیه‌السلام شد و بر اثر سوء تغذيه، تاريكي و غيربهداشتي بودن محيط، آزارهاي روحي و جسمي مأموران بر زندانيان، اين عده يكي پس از ديگري به بيماري‌هاي گوناگون و طاقت‌فرسا مبتلا شده و مظلومانه در همان جا به شهادت مي‌رسيدند و بدون اين كه امكان تغسيل و تكفين آنان وجود داشته باشد، بر روي هم انباشته شده و مرگ سايرين را تسريع مي‌نمودند.
نخستين كسي كه از آن جمع به ديار باقي شتافت، علي بن حسن مثلث بن حسن مثني بن امام حسن‌مجتبي علیه‌السلام بود. وي از عابدان و زاهدان عصر خود و به "علي الخير" و "علي العابد" معروف بود و در عبادت و بندگي به ويژه در نماز و تهجد، حالت خشوع و حضور قلب كامل داشت. وي، در حالي جان داد كه سرش در سجده عبادت بود.
علي بن حسن مثلث به هنگام شهادت، چهل و پنج سال داشت و داراي پنچ پسر و چهار دختر بود. يكي از فرزندانش حسين بن علي، معروف به شهيد فخ است كه سال‌هاي بعد بر ضد بني‌عباس قيام كرد و در سرزمين فخ، همانند ابا عبدالله الحسين علیه‌السلام مظلومانه به شهادت رسيد و اهل بيتش به اسارت دشمن درآمدند.[۱]
1- نك: منتهي الآمال (شیخ عباس قمی)، ج 1، از ص 250 تا 278؛ وقايع الايام (شيخ عباس قمي)، ص 167.
منبع: پایگاه دانشنامه اسلامی