بناي شهر سامرا توسط معتصم (220 ق)
تاریخ وقوع: 15 ذی القعدهابواسحاق، محمد بن هارون الرشيد معروف به "المعتصم بالله" هشتمين خليفه عباسیان پس از وفات برادرش مأمون عباسي در سال 218 قمري به خلافت رسيد. مقر حكومت عباسيان از زمان منصور دوانقي تا زمان وي شهر بغداد بود. ولي حضور سپاهيان خليفه از نقاط مختلف اسلامي در بغداد از جمله مغاربه جنگجويان مصري و شمال افريقا و فراغنه سرابازان سمرقند، فرغانه و خراسان در مقر خلافت مزاحمت‌هاي روزافزوني براي ساكنان اين شهر به وجود مي‌آورد و موجب نارضايتي آنان از سپاهيان خليفه مي‌گرديد.
معتصم عباسي تصميم گرفت، پايتخت خود را از بغداد به مكاني ديگر انتقال دهد. بدين جهت در سال 219 قمري احمد بن خالد معروف به ابو وزير را مأموريت داد كه به "قاطول" در 124 كيلومتري شمال بغداد رود و زمين‌هاي آن جا را برآورد و برانداز كند و آن‌ها را از صاحبانشان خريداري كند.
احمد بن خالد آن مكان را براي تأسيس شهري جديد مناسب يافت و اراضي آن را از صاحبانش خريداري كرد و برخي از زمين‌هاي قاطول از مسيحيان بود و آنان را نيز ترغيب به فروش زمين‌هايشان كرد. وي مقدمات ايجاد يك شهر بزرگ را فراهم كرد و سپس به بغداد برگشت و معتصم را از وضعيت قاطول باخبر گردانيد.
معتصم در پانزدهم ذی القعده سال 220 قمري به همراه خانواده، دبيران، درباريان، قضات و فرماندهان انتظامي و نظامي وارد قاطول شد و بناي انواع ساختمان‌ها را در آن جا آغاز كرد و براي خود در كنار رود دجله، كاخ مجلل و زيبايي بنا كرد و آن را "جوسق" ناميد. وي در آباداني اين شهر تلاش زيادي نمود و سرمايه‌داران و صاحب منصبان را به آبادي و عمران آن بسيار ترغيب و تشويق كرد و سرانجام در سال 221 قمري رسماً در آن سكونت گزيد.
از آن هنگام اين شهر "دارالخلافه" عباسيان گرديد و معتصم آن را «سرّ من راي» (يعني: هر كسي مرا ببيند، مسرور و خوشحال گردد) ناميد ولي مردم آن را مختصر و كوتاه كرده و «سامرا» ناميدند.[۱]
1- نك: تاريخ اليعقوبي، ج 2، ص 472؛ تاريخ الطبري، ج 7، ص 231؛ تاريخ ابن خلدون، ج 2، ص 399.
منبع: پایگاه دانشنامه اسلامی