بازگشت «احمد قوام» از شوروي (1324ش)
تاریخ وقوع: 18 اسفند
بازگشت «احمد قوام» از سفر شوروي و مذاكره با مقامات اين كشور (1324ش)با شروع جنگ جهاني دوم و اشغال كشور توسط نيروهاي متفقين، قرار بر اين شد كه با پايان جنگ، نيروهاي اشغالگر خاك ايران را ترك كنند. در اين ميان انگلستان و آمريكا براي وادار ساختن شوروي به خروج از ايران، نيروهاي خود را از كشور تخليه كرده و شوروي را در برابر مجامع جهاني و فشار افكار عمومي قرار دادند. در اين حال دولت شوروي عليرغم تعهدات قبلي، به حضور در ايران ادامه داد و علاوه بر دخالت در امور داخلي كشور، از خودمختاري آذربايجان و حزب دموكرات به رهبري سيد جعفر پيشه وري نيز حمايت ميكرد. اين وقايع به شكايت ايران از شوروي در سازمان منجر گرديد. با شكايت ايران، سازمان ملل از دو كشور خواست تا براي حل و فصل كار، از طريق مذاكره عمل نمايند. از اين رو، قوام السلطنه در آخر بهمن 1324 به شوروي سفر كرد. در جريان اين مذاكرات، دولت كرملين پيشنهادي 6 مادهاي ارائه نمود كه به رسميت شناختن خودمختاري آذربايجان از سوي ايران و امتياز تاسيس شركت مختلط نفت ايران و شوروي براي استخراج نفت شمال، مهمترين مواد آن بود. درخواست هاي استعمارگونه شوروي باعث شد تا قوام السلطنه ضمن تسليم اعتراض نامه به دولت شوروي، در پايان سفر بيست روزه خود به ايران باز گردد. پس از آن، مسأله حضور نيروهاي روس در ايران در شوراي امنيت سازمان ملل مطرح گرديد و در نهايت با وساطت مجامع جهاني، نيروهاي اشتغالگر در خرداد سال بعد، ايران را ترك كردند. با خروج اين افراد، دولت ايران نيز غائله خودمختاري آذربايجان را نيز سركوب كرد.