زندگینامه (2)

تاریخ وقوع: درگذشت ابوبکر بن ابی قحافه (13 ق)

---

1.  ابن اثیر، اسدالغابه، ۳، ص۲۲۳؛ حارثی، ۹
2.  ابن قتیبه، ۱۶۷؛ نیز نک: سقا، ج۱، ص۲۶۶
3.  ابن سعد، ج۳، ص۱۶۹؛ ابن قتیبه، ص۱۶۷-۱۶۸
4.  ابن سعد، ج۳، ص۱۷۰، به نقل از ابن سیرین؛ ابن اثیر، أسد الغابه، ج۳، ص۲۰۵
5.  نک: طبری، تاریخ، ۳، ص۲۴۶؛ ابن کثیر، ۶، ص۳۱۳
6.  بلاذری، انساب، ج۱، ص۵۸۹؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۲۵۳، ۲۵۵؛ مفید، الارشاد، ص۱۰۲
7.  ابن قتیبه، ص۱۶۷؛ یعقوبی، ج۲، ص۱۲۷
8.  ابن سعد، ج۳، ص۱۷۰؛ قسک ابن قتیبه، ص۱۶۷
9.  مثلا نک: ابن اثیر، اسد الغابه، ج۳، ص۲۰۵؛ نویری، ج۱۹، ص۸-۹؛ سیوطی، تاریخ، ص۲۸-۲۹
10.  ابن قتیبه، ص۱۶۷؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۳، ص۲۰۶
11.  ابن سعد، ج۳، ص۱۷۰
12.  دروزه، ص۲۶
13.  ابن سعد، ج۳، ص۱۷۱؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۳، ص۲۰۵
14.  ابن سعد، ج۳، ص۱۷۱؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۳، ص۲۰۵
15.  بلاذری، انساب ج۲، ص۱۴۶؛ ابن قتیبه، ص۱۶۹؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۳۱۰؛ ابن ماجه، ج۱، ص۴۴؛ نسائی، ۲۱-۲۲؛ جوینی، ج۱، ص۱۴۰، ۲۴۸؛ ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۲۲۸؛ ابن کثیر، ج۳، ص۲۶؛ سیوطی، الجامع، ج۲، ص۵۰
16.  عاملی، ج۲، ص۲۶۳-۲۷۰؛ امینی، ج۲، ص۳۱۲-۳۱۴
17.  ابن سعد، ج۸، ص۲۴۹، ۲۷۶، ۲۸۰-۲۸۵، ۳۶۰؛ ابن قتیبه، ص۱۷۲-۱۷۳؛ ابن حبان، ج۲، ص۱۹۱
18.  ابن اثیر، اسدالغابه، ج۳، ص۲۰۶
19.  ابن هشام، ج۱، ص۲۶۷؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۳۱۷؛ ابن رسته، ج۷، ص۲۱۵
20.  تفسیر قرطبی، ج ۵، ص ۳۰۷۵
21.  ابن هشام، ج۱، ص۲۶۴؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۳۱۰؛ قس: حاکم، ج۳، ص۱۱۲؛ ابن عبدالبر، ج۳، ص۳۲؛ ابن هشام، ج۱، ص۲۶۲؛ احمد بن حنبل، ج۴، ص۳۶۸؛ ابن حبان، ج۱، ص۵۲؛ ابن قتیبه، ص۱۶۸، ۱۰۹؛ ابن اثیر، الکامل، ج۲، ص۵۷-۵۹؛ ابن قتیبه، ص۱۶۹؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۳۱۶؛ یعقوبی، ج۲، ص۲۳؛ مسعودی، التنبیه، ص۱۹۸؛ ابن ابی الحدید، ج۴، ص۱۱۶-۱۲۵؛ قسک وات، ص۸۹
22.  تاریخ الطبری، ج‌۲، ص:۳۱۶
23.  الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ج۲، ص۳۲۴-۳۳۰
24.  احمد بن حنبل، ج۶، ص۳۴۹؛ حاکم، ج۳، ص۲۴۳-۲۴۵؛ ابن حجر، الاصابه، ج۴، ص۱۱۶-۱۱۷
25.  نک: ذهبی، ج۱، ص۲۲۸، ج۲، ص۱۸، ۵۵، ۸۶، ج۳، ص۵۸، ۱۲۵، ۲۱۴، ۳۴۵؛ ابن حجر، تهذیب، ج۹، ص۲۲۰، ج۱۲، ص۴۶
26.  شرح نهج البلاغه، ص۲۲۴
27.  ابن اسحاق، سیره، ص۱۲۱؛ ابن هشام، ج۱، ص۲۶۷-۲۶۸؛ ابن حبان، ج۱، ص۵۲-۵۳
28.  نک: طبری، تاریخ، ج۲، ص۳۱۷
29.  ۳، ص۱۲۴، ۴۰۰
30.  ابن سعد، ج۳، ص۱۳۹
31.  وات، ص۸۶-۸۸؛ نیز نک: EI۲؛ زریاب، ص۱۱۵-۱۱۶
32.  ابن هشام، ج۱، ص۳۱۰؛ احمدبن حنبل، ج۲، ص۲۰۴
33.  ابن هشام، ج۲، ص۱۱-۱۳؛ ابن حبان، ج۱، ص۶۷-۶۹
34.  ص ۹۵
35.  EI۲
36.  ابن هشام، ج۱، ص۳۴۰-۳۴۱؛ ابن سعد، ج۳، ص۲۳۰، ۲۳۲
37.  ابن سعد، ج۱، ص۲۲۷-۲۲۸، ۲۳۲؛ قس: مقدسی، ج۴، ص۱۷۷
38.  ابن هشام، ج۲، ص۱۲۶-۱۲۹؛ ابن سعد، ج۱، ص۲۲۷-۲۲۹
39.  ر.ک به مدخل آیه لا تحزن
40.  طبری، تاریخ، ج۲، ص ۳۷۴
41.  بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص ۲۶۰
42.  ابن کثیر،‌ البدایه و النهایه، ج۳،‌ ص ۱۷۹
43.  ابن سعد، ج۳، ص۱۷۳-۱۷۴؛ ابن هشام، ج۲، ص۱۳۶-۱۳۸؛ یاقوت، ج۳، ص۱۶۳
44.  ابن سعد، ج۳، ص۱۷۴
45.  ابن اثیر، سیرت رسول الله، ص۴۸۵
46.  EI۱
47.  ابن سعد، ج۳، ص۱۷۵؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۳، ص۲۱۲
48.  ج۱، ص۲۶، ۵۵، جم‌
49.  ۱، ص۲۴۰
50.  ۱، ص۳۳۶
51.  ۱، ص۳۶۴
52.  ۱، ص۳۸۶
53.  ۱، ص۴۰۵
54.  ۱، ص۴۴۸، ۴۴۹، جم‌
55.  ۱، ص۴۹۸
56.  ۱، ص۵۳۶
57.  ۱، ص۵۸۰
58.  ۲، ص۶۴۴
59.  ۲، ص۷۸۲، ۸۱۳
60.  ۲، ص۹۰۰
61.  ۲، ص۹۳۰-۹۳۱
62.  ۲، ص۹۹۱-۹۹۶
63.  ۲، ص۷۲۲
64.  ۲، ص۷۷۰
65.  إبن أبی الحدید المدائنی المعتزلی، أبو حامد عز الدین بن هبة الله بن محمد بن محمد (متوفای۶۵۵ ق)، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۷۰، تحقیق محمد عبد الکریم النمری، ناشر:‌ دار الکتب العلمیة - بیروت / لبنان، الطبعة الأولی، ۱۴۱۸هـ - ۱۹۹۸م./الجاحظ، أبی عثمان عمرو بن بحر (متوفای۲۵۵هـ)، العثمانیة، ص۲۳۰، ناشر:‌دار الکتب العربی ـ مصر.)
66.  الذهبی، شمس الدین محمد بن أحمد بن عثمان، (متوفای۷۴۸هـ)، تاریخ الإسلام ووفیات المشاهیر والأعلام، ج۲، ص۴۱۲، تحقیق د. عمر عبد السلام تدمری، بیروت،‌دار الکتاب العربی، الطبعه الأولی، ۱۴۰۷هـ - ۱۹۸۷م و نیز إبن أبی شیبه الکوفی، أبو بکر عبد الله بن محمد (متوفای۲۳۵ هـ)، الکتاب المصنف فی الأحادیث والآثار، ج۶، ص۳۶۷، ح ۳۲۰۸۰، تحقیق کمال یوسف الحوت، ریاض، مکتبه الرشد، الطبعه الأولی، ۱۴۰۹ه؛ و النیسابوری، محمد بن عبدالله أبو عبدالله الحاکم (متوفای۴۰۵ هـ)، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۳۹، تحقیق مصطفی عبد القادر عطا، بیروت،‌دار الکتب العلمیه، الطبعه الأولی، ۱۴۱۱ه - ۱۹۹۰م؛ الإیجی، عضد الدین (متوفای۷۵۶هـ)، کتاب المواقف، ج۳، ص۶۳۴، تحقیق عبد الرحمن عمیره، بیروت،‌دار الجیل، الطبعه الأولی، ۱۴۱۷هـ، ۱۹۹۷م.
67.  تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۱۳
68.  ابن هشام، ج۴، ص۱۸۸-۱۹۱
69.  نک: واقدی، ج۲، ص۱۰۷۷؛ ابن سعد، ج۲، ص۱۶۸-۱۶۹، ج۳، ص۱۷۷؛ ترمذی، ج۵، ص۲۷۲-۲۷۶؛ طبری، تاریخ، ج۱۰، ص۴۱-۴۷؛ طوسی، ج۵، ص۱۶۹؛ ابن حزم، ص۲۰۶؛ طبرسی، فضل، ج۵، ص۶
70.  ابن حجر، فنح، ج۸، ص۱۲۴
71.  ۲، ص۱۱۱۷
72.  ۲، ص۱۸۹-۱۹۰
73.  قس: طبری، تاریخ، ج۳، ص۱۸۴؛ ابن هشام، ج۴، ص۲۵۳
74.  طبری، تاریخ، ج۳، ص۱۸۶؛ ابن ابی الحدید، ج۱، ص۱۵۹-۱۶۲
75.  نک: ابن سعد، ج۲، ص۲۱۵-۲۲۴، ج۳، ص۱۷۸-۱۸۱؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۱۹۷؛ ابن سلام، ص۷۰؛ ابن حبان، ج۲، ص۱۳۰-۱۳۲
76.  طبری، تاریخ، ۳، ص۱۹۶؛ قس: احمد بن حنبل، ج۱، ص۳۵۶؛ مفید، الارشاد، ۹۹
77.  ابن سعد، ج۳، ص۱۷۹؛ ابن حبان، ج۲، ص۱۳۰-۱۳۲؛ بلعمی، ج۱، ص۳۳۶
78.  نک: ابن جوزی، ص۴۹-۵۰؛ ابن حبان، ج۲، ص۱۳۲
79.  نیز نک: بخاری، ج۱، ص۱۷۴، ۱۷۵، ۱۸۳؛ احمد بن حنبل، ج۶، ص۲۳۴
80.  ابن سعد، ج۲، ص۱۸۹-۱۹۰؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۱۸۴، ۱۸۶؛ ابن اثیر، الکامل، ج۲، ص۳۳۴؛ ابن ابی الحدید، ج۱، ص۱۵۹-۱۶۰؛ نیز نک: مفید، الارشاد، ص۹۸
81.  احمد بن حنبل، ج۱، ص۳۵۶؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۱۹۶
82.  ابن سعد، ج۳، ص۱۷۹؛ ابن حبان، ج۲، ص۱۳۱؛ نیز نک: مفید، الارشاد، ص۹۸
83.  میلانی، ص۲۸
84.  طبری، تاریخ، ج۳، ص۲۲۰-۲۲۳؛ حلبی، ج۳، ص۳۵۹
85.  طبری، تاریخ، ج۳، ص۲۰۵؛ فیاض، ص۱۳۱
86.  بلاذری، انساب، ج۱، ص۵۹۰-۵۹۱: از ابوبکر
87.  طبری، تاریخ، ج۳، ص۲۰۴-۲۰۶، بلاذری، انساب ج۱، ص۵۸۳، ۵۸۴؛ ابن اثیر، الکامل، ج۲، ص۳۲۶-۳۲۷؛ قس: نهج‌البلاغه، خطبه ۱۳۶
88.  مفید، الارشاد، ص۱۰۱
89.  ابن هشام، ج۴، ص۳۱۱؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۲۱۰؛ قس: بلاذری، انساب ج۱، ص۵۹۰-۵۹۱؛ ابن حبان، ج۲، ص۱۵۹-۱۶۱
90.  ابن سعد، ج۳، ص۲۱۲؛ الامامه، ج۱، ص۱۶؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۲۲۳-۲۲۴؛ قس: بلاذری، ج۱، ص۵۹۰-۵۹۱
91.  عظم، ص۹۰-۹۱؛ دروزه، ص۳۰
92.  کنتوری، ج۱، ص۱۹۷-۲۲۴؛ فیروزآبادی، ص۹-۱۱
93.  یعقوبی، ج۲، ص۱۲۳-۱۲۶؛ بلاذری، انساب، ج۱، ص۵۸۸؛ ابن عبدربه، ج۴، ص۲۵۹-۲۶۰؛ طبرسی، احمد، ج۱، ص۹۷؛ ابن ابی الحدید، ج۲، ص۴۴-۶۱
94.  بلاذری، ج۱، ص۵۸۸؛ حسین، علی و فرزندانش، ص۳۳-۳۴
95.  الامامه، ج۱، ص۱۱-۱۲؛ بلاذری، انساب، ج۱، ص۵۸۲؛ یعقوبی، ج۲، ص۱۲۵-۱۲۶؛ نهج‌البلاغه، خطبه ۶۷؛ آیتی، حواشی، ص۱۰۸-۱۰۹
96.  آل عمران، آیه ۳۳-۳۴
97.  جعفری، ص۱۴
98.  مائده، آیه ۵۵
99.  نک: مفید، الجمل، ص۳۲-۳۳؛ نیز طباطبائی، شیعه، ص۱۱۳؛ ابومجتبی، ص۴۸۸
100.  طبری، تاریخ، ج۲، ص۳۱۹-۳۲۱؛ احمدبن حنبل، ج۱، ص۱۱۱؛ ابن اثیر، الکامل، ج۲، ص۶۲-۶۳؛ ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۲۱۲؛ هندی، ج۱۳، ص۱۳۱-۱۳۳
101.  گنجی، ص۲۸۱؛ هندی، ج۱۳، ص۱۵۰-۱۵۱؛ ابن سعد، ج۳، ص۲۳-۲۴؛ مفید، الجمل، ص۳۳-۳۴؛ ترمذی، ج۶، ص۶۴۰-۶۴۱؛ ابن صباغ، ص۳۹
102.  محب طبری، ذخائر، ص۶۷-۶۸؛ ابن کثیر، ج۵، ص۲۰۸-۲۱۴، ج۷، ص۳۴۶-۳۵۱
103.  طباطبائی، شیعه، ص۱۱۳-۱۱۴
104.  الامامه، ج۱، ص۱۰؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۲۲۲-۲۲۳؛ ابن سعد، ج۳، ص۶۱۶-۶۱۷
105.  بلاذری، ج۱، ص۵۸۹؛ قس: ابن عبدربه، ج۴، ص۲۶۰؛ لامنس، ۱۴۲
106.  یعقوبی، ۲، ص۱۲۶؛ بلاذری، انساب، ۱، ص۵۸۶؛ الامامه، ۱، ص۱۴؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۲۰۷؛ مسعودی، مروج، ۲، ص۳۰۸
107.  الامامه، ۱، ص۱۱-۱۲؛ قس: مفید، الاختصاص، ۱۸۴-۱۸۷؛ طبرسی، احمد، ۱، ص۹۵-۹۶
108.  به روایت بلاذری، انساب، ۱، ص۵۸۶؛ عمر با فروزینه آتش در دست آمد
109.  قس: بلاذری، ج۱، ص۵۸۶
110.  الامامه، ۱، ص۱۲
111.  الامامه، ۱، ص۱۳-۱۴؛ قس: ابن عبدربه، ۴، ص۲۵۹-۲۶۰؛ یعقوبی، ۲، ص۱۲۶؛ طبری، تاریخ، ۳، ص۲۰۲؛ مفید، الارشاد، ۱۸۵-۱۸۷، الجمل، ۵۶-۵۷
112.  بلاذری، انساب، ۱، ص۵۹۱؛ طبرسی، احمد، ۱، ص۹۹
113.  طبری، تاریخ، ۳، ص۴۳۰-۴۳۱؛ مسعودی، مروج، ۲، ص۳۰۸؛ قس: یعقوبی، ۲، ص۱۳۷؛ ابن عبدربه، ۴، ص۲۶۸؛ هندی، ۵، ص۶۳۱-۶۳۲
114.  مروج‌الذهب،ج‌۳، ص:۷۷
115.  ابن هشام، ۴، ص۳۰۸-۳۱۰؛ طبری، تاریخ، ۳، ص۲۰۴-۲۰۵
116.  برای اطلاع از مردود بودن روایات سیف، نک: عسکری، ۱، ص۶۹-۸۶، ۲، ص۲۹-۳۴
117.  طبری، تاریخ، ۳، ص۲۰۷
118.  نک: بلاذری، انساب، ۱، ص۵۸۲؛ یعقوبی، ۲، ص۱۲۴-۱۲۶
119.  بلاذری، انساب، ۱، ص۵۸۵، ۵۸۷؛ الامامه، ۱، ص۱۱
120.  طبری، تاریخ، ۳، ص۲۰۸؛ یعقوبی، ۲، ص۱۲۶؛ بلاذری، ج۱، ص۵۸۶؛ ابن عبدربه، ۲، ص۲۲، ۴، ص۲۶۰؛ ابن حبان، ۲، ص۱۷۰-۱۷۱؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۳، ص۲۲۲-۲۲۳؛ مسعودی، التنبیه، ۲۵۰
121.  طبری، تاریخ، ج۳، ص۲۰۸
122.  بلاذری، انساب، ۱، ص۵۸۸؛ طبری، تاریخ، ۳، ص۳۸۷؛ جعفری، ۵۱-۵۳؛ طبرسی، احمد، ۱، ص۹۵-۱۰۵
123.  بلاذری، انساب، ۱، ص۵۸۷؛ طبری، تاریخ، ۳، ص۲۰۷
124.  طبرسی، احمد، ۲، ص۳۸۱
125.  طریحی، ۳، ص۳۷۱؛ نیز نک: ابن ابی الحدید، ۱۶، ص۲۶۸-۲۶۹
126.  مثلاً طبری، تاریخ، ۳، ص۲۰۷-۲۰۸
127.  مثلاً بلاذری، فتوح، ۴۴-۴۶
128.  محقق کرکی، ۷۸؛ امین، ۱، ص۳۱۴؛ نیز نک: بخاری، ۵، ص۸۲؛ مسلم، ۲، ص۱۳۸۰؛ ابن حجر هیثمی، ۲۵؛ ابن ابی الحدید، ۱۶، ص۲۱۸
129.  حلبی، ۳، ص۳۶۲
130. نک: ابن ابی الحدید، ۱، ص۲۲۲؛ مفید، الجمل، ۵۹
131. واقدی. ۲، ص۱۱۲۱؛ طبری، تاریخ، ۳، ص۲۲۵-۲۲۶؛ ابن حبّان، ۲، ص۱۶۱؛ عظم، ۲۴-۲۵؛ فیاض، ۱۳۳
132. ابن کثیر، ج۶، ص۳۱۱
133. ابن کثیر، ج۶، ص۳۱۱
134. طبری، تاریخ، ج۳، ص۲۴۶؛ ابن کثیر، ج۶، ص۳۱۱
135. طبری، تاریخ، ۳، ص۲۴۱؛ فیاض، ص۱۳۳؛ برای اطلاع از تفصیل رویدادها و مسائل مربوط به اهل ردّه، نک‌: طبری، تاریخ، ۳، ص۲۴۱-۳۴۲
136. سیدمرتضی، ۴، ص۱۶۱-۱۶۷؛ طباطبائی، شیعه، ۱۱
137. یعقوبی، ۲، ص۱۳۱-۱۳۲؛ طبری، تاریخ، ۳، ص۲۷۸-۲۸۰؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ۴، ص۲۹۵-۲۹۶؛ ابوالفداء، ۲، ص۶۵
138. طبری، تاریخ، ۳، ص۲۶۴؛ ابوعلی مسکویه، ۱، ص۱۶۸؛ ابن اثیر، الکامل، ۲، ص۳۵۰-۳۵۱
139. برای اطلاع از جزئیات این پیروزی‌ها، نک: بلاذری، فتوح، ۸۹-۱۱۵؛ طبری، تاریخ، ۳، ص۲۲۷-۳۴۲؛ ابن اثیر، الکامل، ۲، ص۳۳۶-۳۸۳؛ اوچ اوک، جم؛ دروزه، ۳۸--۶۵
140. فتوح، ۲۴۲؛ طبری، تاریخ، ۳، ص۳۴۳، ۳۴۴، ۳۴۶
141. نک: بلاذری، فتوح، ۲۴۳-۲۴۴؛ طبری، تاریخ، ۳، ص۳۴۴، ۳۴۵، ۳۴۸، ۳۵۱، ۳۵۳، ۳۵۵، ۳۵۸؛ ابن اثیر، الکامل، ۲، ص۳۸۴-۳۸۹؛ زرین‌کوب، ۳۴۶-۳۵۰
142. طبری، تاریخ، ۳، ص۳۸۷، قس: ۳، ص۳۸۶
143. طبری، تاریخ، ج۳، ۱۱۵-۱۱۶؛ قس: طبری، تاریخ، ۳، ص۴۰۶
144. بلاذری، فتوح، ۱۴۰-۱۴۱؛ طبری، تاریخ، ۳، ص۳۹۲-۳۱۴
145. بلاذری، فتوح، ص۱۱۸-۱۲۲؛ طبری، تاریخ ۳، ص۳۹۵، ۴۰۶-۴۰۷، ۴۳۴؛ ابن اثیر، الکامل، ۲، ص۴۰۷--۴۱۸
146. بخاری، ج۶، ص۹۸
147. بخاری، ج۶، ص۹۸-۹۹؛ رامیار، ۳۰۴ به بعد
148. رامیار، ۳۰۴ به بعد
149. نک: EI۱
150. ابن سعد، ج۳، ص۱۷۷-۱۷۸
151. ابوعبید، ۲۳۱-۲۳۱؛ ماوردی، ۲۴۹
152. ابن سعد، ج۳، ص۲۱۳
153. ابن اثیر، الکامل، ۲، ص۴۲۲
154. ص ۴۲
155. ابن سعد، ج۳، ۲ ۲۱۳؛ ابن اثیر، الکامل، ج۲، ص۴۲۲؛ یعقوبی، ۲، ص۱۳۴، ۱۵۴
156. ابن اثیر، الکامل، ۲، ص۴۲۰-۴۲۱
157. طبری، تاریخ، ۳، ص۴۲۶؛ برای دیگر نام‌ها، نک: طبری، تاریخ، ۳، ص۴۲۷؛ ابن اثیر، الکامل، ۲، ص۴۲۰-۴۲۱؛ ابن حبان، ۲، ص۱۹۵؛ یعقوبی، ۲، ص۱۳۸
158. ابن حبان، ۲، ص۱۸۲، ۱۹۱؛ طبری، تاریخ، ۳، ص۲۴۱، ۲۴۷
159. یعقوبی، ج۲، ص۱۳۸
160. ابن حبان، ۲، ص۱۹۱-۱۹۲؛ طبری، تاریخ، ۳، ص۴۲۸؛ الامامه، ۱، ص۱۹؛ ابن اثیر، الکامل، ۲، ص۴۲۵
161. طبری، تاریخ، ۳، ص۴۲۹
162. ۲، ص۱۹۲
163. یعقوبی، ج۲، ص۱۳۶، ۱۳۷
164. الامامه، ج۱، ص۱۹
165. الامامه، ج۱، ص۱۹؛ نیز نک: مبرد، ۱، ص۱۷، قریب به همین مضمون
166. ۲، ص۱۹۲-۱۹۳
167. الامامه، ج۱، ص۱۹-۲۰؛ قس: ابن سعد، ۳، ص۱۹۹-۲۰۰؛ طبری، تاریخ، ۳، ص۴۲۸-۴۳۰؛ ابن اثیر، الکامل، ۲، ص۴۲۵-۴۲۷
168. ابن سعد، ج۳، ص۱۸۸-۱۹۱؛ ابن قتیبه، ص۱۷۰؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۴۲۴
169. واقدی، ج۱، ص۱۰۸، ۱۰۹؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۳۱۷؛ ابن عبدربه، ج۳، ص۲۸۴
170. ابن سعد، ج۳، ص۱۷۹؛ ۱۸۰؛ الامامه، ج۱، ص۱۳-۱۵
171.  EI۱
172. انساب، ج۱، ص۴۱۵
173. قس: یعقوبی، ج۲، ص۱۳۸، که نظری کاملاً مخالف دارد
174. نک: ص۱۲۵-۱۲۷
175. ۲، ص۱۰۹۴
176. ص ۱۱۴-۱۱۵
177. توبه، ص۹، ص۱۱۱
178. لیل، ص۹۲، ص۵
179. توبه، ص۹، ص۴۰
180. عظم، ص۱۴-۱۵؛ نیز نک: ابن حجر هیتمی، ص۹۸-۱۰۲
181. بخاری، ج۴، ص۱۹۱
182. واقدی، ۱، ص۱۰۹
183. مثلاً، نک: ابن ماجه، ج۱، ص۳۶-۳۸؛ بخاری، ج۴، ص۱۸۹-۱۹۸؛ نیز نک: ابن سعد، ج۳، ص۱۷۵-۱۷۸؛ سیوطی، تاریخ، ص۳۸-۶۸
184. ۷، ص۸۷-۳۱۲
185. واقدی، ج۱، ص۵۰۷، ۵۴۳-۵۴۴، ج۲، ص۷۴۷، ۹۳۶؛ ابن سعد، ج۳، ص۱۷۷
186. ۱، ص۸۰۷
187. اسدالغابه، ج۳، ص۲۰۵
188. طبری، تاریخ، ج۳، ص۴۳۲؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۳، ص۲۱۹؛ عظم، ص۸۹، به نقل از ابن عساکر
189. ابن سعد، ج۳، ص۱۸۴-۱۸۵
190. ابن سعد، ج۳، ص۱۸۴-۱۸۵؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۴۳۲
191. یعقوبی، ج۲، ص۱۳۶-۱۳۸؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۴۱۹-۴۲۰؛ ابن حبان، ج۲، ص۱۹۱، ۱۹۴
192. ابن سعد، ج۳، ص۲۰۳، ۲۰۸، ۲۰۹؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۴۲۱-۴۲۲؛ ابن حیان، ج۲، ص۱۹۳، ۱۹۵
193. ابن سعد، ج۳، ص۱۹۲-۲۰۰؛ طبری، تاریخ، ج۳، ص۴۲۸-۴۳۰؛ ابن حبان، ج۲، ص۱۹۱-۱۹۴
194. اما آن سه کار که نکردم و کاش کرده بودم، یکی اینکه اشعث بن قیس را که به اسارت  پیش من آوردند، کاش گردنش را زده بودم، زیرا به گمان من، وی هرجا شرّی می‌بیند به یاری‌اش می‌شتابد و دیگر آنکه کاش هنگامی که خالد بن ولید را به نبرد مرتدان فرستادم،  خود در ذوالقصه مانده بودم و آماده نبرد و یاری بودم، و سوم آنکه کاش وقتی که خالد را به شام گسیل داشتم، عمر را نیز به عراق فرستاده بودم تا بدین‌سان دو دست خویش را در راه خدا گشوده بودم». سپس دست‌های خویش گشوده و افزوده است: «
195. طبری، تاریخ، ج۳، ص۴۲۹-۴۳۱؛ یعقوبی، ج۲، ص۱۳۷؛ الامامه، ج۱، ص۱۸-۱۹؛ مسعودی، مروج، ج۲، ص۳۰۸-۳۰۹؛ مبرد، ج۱، ص۱۱؛ ابن عبدربه، ج۴، ص۲۶۸- ۲۶۹؛ ابن ابی الحدید، ج۲، ص۴۶-۴۷
196. سجستانی، الزهد، ص۵، ح۸،
197. ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۲۱۲
198. تاریخ طبری، ج۲، ص۲۴۴
199. الصنعانی، المصنف، ج۱۱، ص۳۳۶
200. المنتظم، ج۴، ص۶۹
201. منهاج السنة النبویة، ج۸، ص۲۶۶
202. تاریخ الخلفاء، ج۱، ص۷۱
203. البدایة والنهایة، مکتبة المعارف، بیروت، ج۶، ص۳۰۱