مرگ «مغیره بن شعبه» (لعنة الله علیه) (50 ق)
تاریخ وقوع:
28 شعبان
مُغِیرَة بن شُعبَه (لعنة الله علیه) از اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) و از افرادی که در ماجرای هجوم به خانه فاطمه زهرا (سلام الله علیها) نقش داشته است. او از سوی خلیفه دوم به حکومت بحرین و بصره و کوفه گمارده شد و در حکومت معاویه نیز حاکم کوفه بود. او بر منبر مسجد کوفه، امام علی (علیه السلام) و شیعیانش را لعن میکرد. ابولؤلؤ قاتل عمر بن خطاب، غلام مغیره بوده است.
نسب، تولد و مرگ
مغیرة بن شعبة بن أبیعامر بن مسعود از قبیله ثقیف است. کنیه او أبوعیسی یا ابوعبدالله بوده است.[۱] در سال دوم یا سوم بعثت متولد شد[۲] و در سال ۵۰ق در کوفه از دنیا رفت.[۳] او را فردی زیرک توصیف کردهاند.[۴]
در زمان پیامبر
در سال ۵ هجری اسلام آورد و در ماجرای صلح حدیبیه و بیعت رضوان حضور داشت.[۵] در سال ۹ هجری پس از آنکه قبیله ثقیف اسلام آوردند، به دستور پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) مغیره و ابوسفیان به طائف رفتند و بت لات را شکستند.[۶]
پس از رحلت پیامبر
به نوشته شیخ مفید مغیره در ماجرای هجوم به خانه فاطمه زهرا (سلام الله علیها) و بیعت گرفتن اجباری از امام علی (علیه السلام) و برخی از اصحاب خاص ایشان، نقش داشته است.[۷] در کتاب الاحتجاج آمده است که امام حسن (علیه السلام) در گفتگویی توبیخآمیز با مغیره به او فرمود: تو بودی که فاطمه (سلام الله علیها) را چنان زدی که مجروح شد و فرزندی که در شکم داشت، (محسن بن علی) سقط کرد.[۸]
در زمان خلفا
مغیره در برخی نبردهای زمان خلفای اول و دوم از جمله جنگ یمامه با پیروان مسیلمه و جنگ یرموک با روم و نیز در فتح شام و عراق شرکت داشت.[۹]
عمر بن خطاب او را به حکومت بحرین فرستاد. ولی مردم او را نخواستند و از او نزد عمر شکایت بردند؛ به همین جهت عمر بن خطاب او را عزل و به فرمانداری بصره منصوب کرد. پس از آنکه عدهای شهادت دادند که مغیره زنا کرده است، عمر او را از حکومت بصره، عزل و به فرمانداری کوفه گماشت.[۱۰] او را نخستین کسی دانستهاند که به عمر با لقب «امیرالمومنین» سلام داد.[۱۱] در منابع آمده است، ابولولو قاتل عمر بن خطاب، غلام مغیره بوده است.[۱۲]
عثمان بن عفان یک سال پس از رسیدن به خلافت مغیره را از فرمانداری کوفه عزل کرد[۱۳] و سپس برای مدتی به فرمانداری ارمنستان و آذربایجان گماشت.[۱۴]
در زمان خلافت امیرالمومنین علی (علیه السلام) مغیره بیعت نکرد و در جنگها نیز حضور نیافت.[۱۵] پس از ماجرای حکمیت، با معاویه بیعت کرد و دوباره از سوی او به فرمانداری کوفه گمارده شد و تا پایان عمر خود در سال ۵۰ق در این منصب باقی ماند.[۱۶] در ماجرای صلح امام حسن مغیره از افرادی بود که معاویه برای صلح نزد امام حسن (علیه السلام) فرستاد.[۱۷]
در منابع تاریخی آمده است که مغیره نخستین کسی بود که ولایتعهدی یزید را به معاویه پیشنهاد کرد.[۱۸] این ماجرا در سال ۵۶ق ذکر شده که با تاریخ مرگ مغیره در حدود ۵۰ قمری سازگار نیست.
دشمنی با امام علی
نام مغیره در زمره دشمنان امام علی (علیه السلام) و کسانی که از ایشان بدگویی میکردند، آمده است.[۱۹] او در دورهای که از سوی معاویه فرماندار کوفه بود، بر منبر میرفت و امام علی (علیه السلام) و شیعیان او را ناسزا میگفت و لعن میکرد.[۲۰]
پانویس
-
عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۵۶؛ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۱۶۲
-
دیار بکری، تاریخ الخمیس، بیتا، ج۱، ص۲۹۳
-
عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۵۷؛ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۱۶۲
-
عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۵۶
-
عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۵۶؛ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۱۶۲
-
طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۷۸ق، ج۳، ص۹۹
-
مفید، الجمل، ص۱۱۷؛ مفید(منسوب)، الاختصاص، ص۱۸۶؛ طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۸۳-۸۴
-
طبرسی، الإحتجاج، ج۱، ص۲۷۸
-
عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۵۶
-
ذهبی، تاریخ الإسلام، ج۴، ص۱۲۱؛ عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۵۷؛ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۶، ص۱۶۲
-
عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۵۷
-
دیار بکری، تاریخ الخمیس، بیتا، ج۲، ص۱۸۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳ ص۲۶۶
-
طبری، تاریخ، ۱۳۷۸ق، ج۴، ص۲۴۴؛ ابن حجر عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۵۷
-
ابن أعثم، الفتوح، ج۲، ص۳۴۶
-
ذهبی، تاریخ الإسلام، ج۴، ص۱۲۱
-
عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۵۷
-
یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بی تا، ج۲، ص۲۱۵
-
طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۷۸ق، ج۵، ص۳۰۱-۳۰۲؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۵۰۳-۵۰۴
-
ثقفی، الغارات، ج۲، ص۵۱۶
-
اصفهانی، الاغانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۷، ص۹۰؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، بیتا، ج۸، ص۵۰