شرحی مفید

باورتان باشد كه خود ما هم مى توانيم صنعتى داشته باشيم و مى توانيم ابتكارى داشته باشيم ، همين باور توانايى ، شما را توانا مى كند.

امام خمينى (رحمةالله علیه)

پس از پيروزى شكوهمند انقلاب اسلامى اصلى ترين و ضرورى ترين نياز نظام مقدس و نوپا، جايگزين ساختن فرهنگ اصيل و ناب اسلام محمدى صلى الله عليه و آله و سلم به جاى فرهنگ بجا مانده از رژيم گذشته بود و از آنجا كه فضاى جامعه خصوصا دانشگاهها و مراكز آموزش عالى كشور دستخوش برخوردهاى لفظى و در پاره اى از موارد، برخوردهاى فيزيكى و طرز تفكرات گروههاى مختلف موافق و مخالف نظام جمهورى اسلامى شده بود، فرياد ضرورت وقوع انقلاب فرهنگى كه در واقع خمير مايه و خاستگاه انقلاب اسلامى بود در سطوح مختلف جامعه ، خاصه در طيف دانشجويان مسلمان و دلسوز پيرو خط امام ((ره )) طنين افكند و على رغم اين كه ابرهاى تيره ترديد و دو دلى بر دلها و انديشه هاى بسيارى سايه افكنده بود، تحصيلكرده هاى كشور به عقيم بودن دانشگاهها در طول پنجاه سال آموزش و پرورش اعتقاد راسخ داشتند، روشنفكران درس خوانده خود را از مردم جدا مى دانستند و دلسوزان مملكت متفكران و باسوادان جامعه را نسبت به خود بى اعتماد و نسبت به جهان علم و تفكر و تمدن غرب تسليم مطلق مى دانستند.
در اسفند ماه 1358 در جلسات شوراهاى دانشجويان مسلمان پيرو خط امام با الهام از رهنمودهاى امام خمينى ((ره )) جرقه هاى فكرى انقلاب فرهنگى زده شد و پس از بررسى هاى لازم در اردبيهشت ماه 1359 طى برنامه ريزى كاملا مشخص و با كسب اجازه از امام ((ره ))ضمن تهيه كارت شناسايى براى تعدادى از دانشجويان مسلمان و متعهد، كليه دانشگاهها و مراكز آموزش عالى را تعطيل كردند. اين كار با مقاومت گروهكهاى معاند و همچنين بنى صدر رئيس جمهور وقت و نيز دشمنان انقلاب اسلامى در خارج روبرو شد كه جملگى فرياد ((نبود آزادى )) و بسته شدن دريهاى علم و پيشرفت را سر داده بودند. لكن عنايت خداوند بار ديگر جامعه انقلاب ايران اسلامى را مورد رحمت خويش قرار داد و بنيانگذار جمهورى اسلامى ايران به اين خواسته و اقدام بر حق دانشجويان عنايت خاص نشان دادند و در 23 / 3 / 1359 فرمان تشكيل ستاد انقلاب فرهنگى را صادر و اعضاى آن را تعيين و منصوب نمودند.
با تشكيل ستاد ياد شده نيروهاى مسلمان و متعهدى كه به صورتهاى گوناگون اعم از كميته هاى جذب نيرو، اردوهاى علمى و فرهنگى كه با هدف تغيير و دگرگونى نظام دانشگاهى در جهت خدمت به جامعه انقلابى مشعول فعاليت بودند منسجم تر شدند. ستاد انقلاب فرهنگى در جلسه 16 / 5 / 1359 به منظور تحقق بخشيدن به اهداف انقلاب فرهنگى ، جهاد فرهنگى ، جهاد دانشگاهى رابه عنوان يك نهاد انقلابى برخاسته از انقلاب فرهنگى تاءسيس كرد.
ضرورت تشكيل جهاد دانشگاهى و تبيين روندتكامل آن
جهاد دانشگاهى يكى از ثمرات انقلاب فرهنگى است . جهاد گران دانشگاهى كه با حضور در انجمنهاى اسلامى دانشجويى و تشكلهاى اسلامى كارمندان و استادان ، با فرهنگ منحط غرب و مظاهر شرك آلود آن مبارزه مى كردند،با الهام از فرمايشات امام خمينى ((ره ))به - كه در ديدار با انجمنهاى اسلامى دانشگاهى و مدارس عالى فرمودند - پيگير تحقق انقلاب فرهنگى شوند:
((دانشگاهها بايد تغيير بنيانى كند و بايد از نو ساخته بشود كه جوانان ما را تربيت كنند به تربيتهاى اسلامى ، اگر چنانچه تحصيل علم مى كنند در كنار آن تربيت اسلامى باشد، نه آن كه اينها را تربيت كنند به تربيت هاى غربى ، نه آن كه يك دسته به طرف غرب بكشاند جوآنهاى ما را، و يك دسته به طرف شرق و...)))
و در فرازى ديگر فرمودند:
(( ما از دانشگاهى مى ترسيم كه جوانهاى ما را آن طور تربيت كنند كه خدمت به غرب بكنند. ما از دانشگاهى مى ترسيم كه آن طور جوانهاى ما را تربيت كنند كه خدمت به كمونيسم كنند... .
اميدوارم همان طور كه پيشنهاد شده است دانشگاهها را از همه عناصر تخليه كنند و از همه وابستگى ها تخليه كنند تا اين كه انشاء الله يك دانشگاه صحيح با اخلاق اسلامى و فرهنگ اسلامى تحقق پيدا بكند.))
انقلاب فرهنگى به نوبه خود جهاد دانشگاهى را در راستاى جهش و تكامل خويش و نيز حفظ و صيانت اصول و اهداف و دستاورهاى بنيان گذاشت . اين نهاد انقلابى كه نقش آن در دانشگاهها در جهت پيروى از ولى فقيه به روشنى مشخص بود، على رغم نغمه هاى شوم گروهكهاى معاند و ضد انقلاب مراحل پرفراز و افتخار آفرينى را از جهت مختلف گذراند: از شكل گرفتن اولين هسته هاى ((جذب نيرو))در دانشگاهها تا تشكيل آن توسط ستاد انقلاب فرهنگى و سرانجام در سال 1363 به عنوان ستد اجرابى انقلاب فرهنگى تغيير نام داد.
در سال 1364 پس از استقلال دانشگاهها و جدا شدن وزارت و آموزش ‍ عالى از آن ، مجددا به عنوان جهاد دانشگاهى تغيير نام داد و در سال 1369 به عنوان پلى ميان دانشگاه و بخش صنعتى و خدماتى كشور معرفى و محل استقرار آن بيرون از دانشگاه تعيين شد.
جهاد دانشگاهى در حال حاضر به عنوان علمدار انقلاب فرهنگى و پاسدار ارزشهاى انقلاب اسلامى در دانشگاهها و به عنوان يك نهاد پا بر جا، تا جهادى شدن كليه اركان ، بافت و تشكيلات آموزش و تحقيق و فرهنگ دانشگاه يعنى تحقق دانشگاه اسلامى باقى مانده است و تضمينى در جهت تداوم و تكامل حركت و رشد دانشگاهها در خط اصيل انقلاب ، در خدمتگزارى به مردم مى باشد و اين حقيقى است الهام يافته از فرمايشات مقام معظم رهبرى كه در ديدار با اعضاى شوراى مركزى جهاد فرمودند:
((... جهاد دانشگاهى مى تواند دستگاهى باشد كه با فعاليتهاى فرهنگى و تحقيقاتى ، قشر جوان و دانشجوى كشور را در داخل دانشگاهها هدايت كند و آنان را به پختگى و كمال لازم برساند.
- حفظ و تقويت جهاد دانشگاهى به عنوان يك نهاد انقلابى ضرورى است .
- جهاد دانشگاهى با توجه به امكانات و برنامه ريزى دقيق خود مى تواند سهم بسزايى داشته باشد و فعاليتهاى فرهنگى ، هنرى و تحقيقاتى خود را براى هدايت جوانان دانشجو در خط صحيح فكرى و عملى متمركز كند.))

ساختار، اهداف و وظايف جهاد دانشگاهى
الف - ساختار:
ماده يك اساسنامه جهاد دانشگاهى اين نهاد را به شرح زير تعريف مى كند:
جهاد دانشگاهى نهادى است عمومى و غير دولتى زير نظر شوراى عالى انقلاب فرهنگى ، داراى شخصيت مستقل و از لحاظ استخدامى و مالى تابع مقرراتى است كه در چهارچوب اختيارات قانونى به تصويب هيئت امناى جهاد دانشگاهى مى رسد.
بر اساس اين تعريف ، ماده 4 اساسنامه مزبور ساختار آن را چنين بيان مى دارد: اركان جهاد دانشگاهى عبارتند از:
1 - هيات امناء 2 - شوراى علمى 3 - رئيس جهاد دانشگاهى
ب - اهداف :
ماده 2 اساسنامه ، اهداف جهاد دانشگاهى را چنين اشعار مى دارد:
- گسترش تحقيقات و شكوفايى روحيه تتبع و استعدادها در سطح جامعه براى نيل به خودكفايى
- توسعه امور فرهنگى در سطح جامعه ، از طريق همكارى با حوزه و دانشگاه و ساير مراجع و نهادى فرهنگى بخصوص براى نسل جوان .
- گسترش طرحهاى كاربردى و نيمه صنعتى از طريق پيوند با مراكز علمى و تحقيقاتى به منظور به كارگيرى نتايج پژوهش
ج - وظايف :
وظايف نهاد جهاد دانشگاهى بر اساس ماده 3 اساسنامه آن عبارت است از:
1 - تبليغ و ترويج فرهنگ و هنر اسلامى و برنامه ريزى فرهنگى و تربيتى و ايجاد آمادگى فكرى و مكتبى در طبقه جوان كشور، بويژه دانش آموزان دبيرستانى و دانشجويان به منظور مقابله با غرب زدگى و انحرافات فرهنگى در چهارچوب سياستهاى فرهنگى كشور.
2 - ايجاد تشكيلات مناسب به منظور تاليف ، ترجمه و انتشار كتب ، نشريات نتايج تحقيقات و مقالات علمى - فرهنگى و توليد مواد كمك آموزشى
3 - انجام تحقيقات توسعه اى و كاربردى .
4 - پيگيرى طرحهاى تحقيقاتى جهاد تا پايان مرحله نيمه صنعتى و صنعتى
5 - ارائه خدمات علمى - فنى در زمينه هاى مختلف و مورد نياز جامعه .
6 - حمايت ، تشويق و جذب دانشجويان و پژوهشگران جوان و مستعد و برنامه ريزى و ايجاد شرايط و امكانات لازم به منظور فراهم آوردن زمينه فعاليتهاى علمى و پژوهشى آنان بر مبناى شناخت مشكلات واقعى و نيازهاى تخصصى جامعه .
7 - اجراى دوره هاى رسمى آموزشهاى علمى - كاربردى مطابق ضوابط و مقررات آموزش عالى كشور.
8 - ايجاد تشكيلات آموزشى و تحقيقاتى مطرح شده در بندهاى اين ماده براساس قوانين و مقررات آموزش عالى .
محورهاى فعاليت و تواناييهاى تخصصى
جهاد دانشگاهى پس از تشكيل ، ابتدا پرسشنامه اى براى كليه اساتيد، ارسال و از آنها خواست تا زمينه كارى مورد علاقه خود را اعلام دارند، همچنين از كليه وزارتخانه ها و ارگانها خواست تا تعداد نيروى متخصص ‍ مورد نياز خود را با ذكر نوع تخصص اعلام كنند. بدين نحو تا حدودى ضمن به كارگيرى نيروهاى متخصص ، نيازهاى مراكز دولتى را تامين كرد. همزمان با اين اقدام كليه كارگاههاى دانشگاهها را به مراكز پژوهشى تبديل و با بررسى نيازهاى صنعتى ، پزشكى و... سعى و كوشش در تامين نيازهاى كشور نمود.
با شروع جنگ تحميلى جهاد دانشگاهى با تمام توان و نيرو در اختيار جنگ و رزمندگان اسلام قرار گرفت و كمكهاى تخصصى و فنى زيادى به جبهه ها كرد و با شروع كار دانشگاهها در سال 1362 دروس معارف اسلامى را جزء مواد بررسى كليه رشته هاى تحصيلى گنجاند و در حال حاضر در چهار محور فرهنگى ، طرح و تحقيقات ، برنامه ريزى و تشكيلات و امور دانشگاهى فعاليت مى كند.
تواناييهاى جهاد دانشگاهى در حال حاضر با توجه به اين كه دانشگاهها و محيطهاى علمى و تخصصى كشور داراى استعدادهاى شكوفا و ثمربخشى هستند در گروه هاى زير خلاصه مى شود:
گروه فنى و مهندسى ، گروه كشاورزى و منابع طبيعى ، گروه علوم پايه ، گروه هنر، گروه پزشكى ، گروه علوم انسانى .
كه اين شش گروه به 53 شاخه تقسيم مى شود و در مجموع شاخه هاى تخصصى اين گروهها نزديك به 760 طرح تحقيقاتى انجام شده و به نتيجه رسيده است . در گروه فنى و مهندسى 286 طرح در گروه علوم پايه 132 طرح ، در گروه پزشكى 56 طرح ، در گروه علوم انسانى 65 طرح ، در گروه كشاورزى و منابع طبيعى 47 طرح و در گروه هنر 172 طرح تحقيقاتى انجام شده است .
به عنوان مثال در گروه پزشكى در شاخه طب نظامى در زمينه مبارزه با گازهاى شيميايى و درمان مصدومين شيميايى تحقيقات وسيعى صورت گرفته است كه به چند نمونه آنها اشاره مى كنيم
1 - توليد آمپول اميل نيتريت
2 - بررسى اختلالات ايمنى در مجروحين جنگى با گاز خردل
3 - تهيه آنتى بادى و مطالعه اثر آنتى بادى توليد شده بر عليه گازهاى طبيعى
4 - بررسى تغييرات هماتولوژيك در مجروحين شيميايى با گاز خردل