زندگینامه
تاریخ وقوع: وفات آیةالله «شیخ مهدی حائری تهرانی» (۱۴۲۱ق)
== == == == ==
ولادت
آيةالله حاج شيخ مهدي حائري تهراني فرزند مرحوم آيت‌الله حاج شيخ عباس حائري تهراني (1320 ـ 1259 ش) در سال 1304 ش مصادف با ولادت امام صادق (علیه السلام) در كربلا به دنيا آمد.
تحصیل
او تحت تربيت پدر مقدمات علوم را فراگرفت. در سال هاي بعد در قم و تهران، تحصيلات خود را ادامه داد. در شانزده سالگي پدر را از دست داد ولي هم‌چنان به تحصيلات خود ادامه داد. در تهران از محضر اساتيدي مانند: آيت‌الله محمد حسين زاهد، آيت‌الله سيد صدرالدين جزايري، آيت‌الله ميرزا محمد باقر آشتياني و ميرزا مهدي آشتياني استفاده كرد. در همين سال‌ها وارد دانشكده الهيات شد و موفق به اخذ دكتري در رشته معارف اسلامي گرديد.
وي در سال 1327 ش براي طي مدارج علمي بالاتر و استفاده از محضر علماي حوزه علميه قم، عازم اين شهر شد و از درس آيت‌الله بروجردي، گلپايگاني، مرعشي نجفي، شيخ مرتضي حائري، اراكي، امام خميني و علامه طباطبايي بهره برد. در سال 1335 ش به عراق سفر كرد و از آيات عظام سيد جمال گلپايگاني و سيد عبدالهادي شيرازي اجازه اجتهاد دريافت نمود و علامه آقا بزرگ تهراني نيز اجازه نقل روايت به ايشان داد. آيت‌الله حائري تهراني سپس به قم بازگشت و مشغول تدريس و خدمات اجتماعي گرديد. او در فعاليت‌هاي سياسي دهۀ چهل و پنجاه شركت داشت و به گفته خود جلساتي دربارۀ مباني حكومت در اسلام و ريشه‌هاي انقلاب تشكيل دادند و در چاپ و تكثير اطلاعيه‌هاي حضرت امام نقش داشتند.
در اين جلسات علمايي چون: شهيد بهشتي، قدوسي، رباني شيرازي و ... شركت مي‌كردند. وي با امضاي بيانيه‌ها و ارسال نامه‌هايي همراه مبارزين حوزه علميه قم و تهران بود كه از جمله آن مي توان موارد زير را ياد كرد.
ـ امضاي نامه‌اي خطاب به آيت‌الله طالقاني و تقدير از مبارزات ايشان (7/6/1342)
ـ دستگيري و بازداشت به همراه 29 نفر ديگر از روحانيون در وقايع پانزده خرداد سال 1342 .
ـ امضاي نامه‌اي خطاب به نخست‌وزير وقت، جهت آزادي امام و علما در اسفند سال 1342.
ـ بيانيه‌اي در اعتراض به بازداشت امام در تاريخ 8/7/1343.
ـ ارسال نامه به مراجع تقليد در مورد وظيفه مبلغان و وعاظ نسبت به اعتراض به دولت وقت درباره رفتار آنان با امام خميني در دي ماه 1343.
ـ صدور بيانيه‌اي در اعتراض و محكوميت جسارت روزنامه اطلاعات به امام خميني در سال 1356.
در زمان امامت آيت‌الله ياسري، وي برخي اوقات در مسجد ارك اقامه نماز جماعت مي‌نمود و بعد از فوت آيت‌الله ياسري وي امام جماعت مسجد ارك شد و نماز مغرب و عشاء را نيز در مسجد الغدير خيابان ميرداماد اقامه مي‌نمود.
مرحوم حائري تهراني به امور فرهنگي، آموزشي، خيريه و احداث بناهاي مذهبي مانند مساجد اهتمام وافر داشت.
تأسيس بنياد فرهنگي امام مهدي (عج) در قم و تأسيس كتابخانه‌اي به نام امام مهدي در مسجد ارك، تأسيس كتابخانه تخصصي حضرت ولي عصر (ع) با همكاري مسجد جمكران در خيابان آذر قم، كتابخانه بنياد فرهنگي امام مهدي (ع) در مشهد، تأسيس چهارده كتابخانه كوچك در روستاهاي اطراف شيراز، تأسيس مدرسۀ فاطميه و تجديد بناي مدرسه رضويه در قم، تأسيس مدارس امام باقر (ع)، بقيه‌الله و امام مهدي (ع) در مشهد، بنيان‌گذاري دانشكده الهيات و معارف اسلامي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شمال تهران و رياست اين دانشكده، ساخت مسجد حضرت سجاد (ع) و مسجد ولي‌الله الاعظم (ع) در تهران، تأسيس بيمارستان امام سجاد (ع) در شهرك كاروان تهران، احداث 500 واحد مسكوني براي محرومان در شرق تهران، بنياد ازدواج كوثر مشهد، صندوق قرض‌الحسنه‌هاي متعدد و ...
ايشان اگرچه فعاليت وسيعي در امور اجتماعي داشت ولي از تأليف كتاب‌هاي سودمند نيز غافل نبود، آثار آن بزرگوار به شرح زير است:
1ـ تاريخ علوم قرآن. 2ـ تاريخ فقه. 3ـ تاريخ اديان. 4ـ تاريخ فلسفه. 5- تاريخ و سير كتابخانه. 6ـ يك دوره فقه براي تربيت معلم و مبلغ تهران. 7ـ يك دوره اصول لفظيه و عقليه براي تربيت معلم و مبلغ تهران. 8ـ يك دوره فلسفه و حكمت نظري و عملي براي تربيت معلم و مبلغ تهران. 9ـ يك دوره درس اخلاق نظري و عملي. 10ـ يك دوره درس علوم قرآن. 11ـ بنيادهاي اخلاق اسلامي كه همراه با اخلاق مرحوم شبّر چاپ شده است. 12- شخصيت انسان از نظر قرآن و عترت. 13ـ اصول عقايد و آفريدگار جهان. 14ـ راز خوشبختي. 15ـ پندهاي معصومين (ع). 16- منتخب ادعيه و زيارات. 17ـ بشارات غيبي. 18ـ اخلاق از نظر قرآن. 19ـ تقريرات دروس مرحوم آيت‌الله العظمي بروجردي، امام خميني و علامه طباطبايي و هم‌چنين مقالات متعدد در مجلات مكتب اسلام، مكتب تشيع و معارف جعفري، از ديگر آثار مرحوم حائري است. گفتني است كه اكثر كتاب‌هاي ايشان را بنياد فرهنگي امام مهدي (ع)، به چاپ رسانده است.
آيت‌الله حائري عالمي فرهيخته و متواضع بود كه شخصيت‌هاي بزرگي با كلماتي زيبا و بلند او را توصيف كرده‌اند. آيت‌الله جعفر سبحاني دربارۀ او گفته: «واقعاً يك انسان ارزنده‌اي بود، عواطفش مرز نداشت، انساني وارسته و در اخلاص در درجه بالا بود. در خدمت كم‌نظير بود و هيچ‌گاه به درخواست كسي، نه نمي‌گفت. اگر كسي كاري را ارجاع مي‌داد و توانايي انجامش را داشت، طرف را بي‌جواب رد نمي‌كرد.» و ...
آيت‌الله حائري تهراني امام جماعت مسجد ارك پس از سال‌ها تلاش خستگي ناپذير و خدمت به جامعه اسلامي و ارشاد و هدايت و ياري مردم، روز جمعه 30 دي ماه 1379 (24 شوال 1421) شب شهادت حضرت امام صادق (ع) در اثر سكته قلبي در تهران دار فاني را وداع گفت و پس از تشيع باشكوه از جلوي مسجد ارك به قم انتقال يافت و روز شهادت امام صادق (ع) در قبرستان شيخان قم به خاك سپرده شد.
تسلیت رهبر معظّم انقلاب
بسم‌الله الرحمن الرحيم
درگذشت عالم پرتلاش و خدوم مرحوم حجت‌الاسلام‌و‌المسلمين آقاي حاج مهدي حائري تهراني اعلي‌الله مقامه را به ملت شريف و فرزندان مكرم ايشان تسليت مي‌گويم. از خداوند متعال مسألت مي‌كنم كه روح آن مرحوم را به پاداش يك عمر خدمات فرهنگي و اجتماعي مشمول رحمت و مغفرت و رضوان خود بفرمايد و به خانواده محترم و بازماندگان ايشان اجر جزيل عنايت كند.
والسلام‌عليكم و رحمه‌‌الله و بركاته
سيد علي خامنه‌اي 4/11/79
منبع : کتاب پایگاههای انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک – مساجد – مسجد ارک تهران ، صفحه چهل و دو تا چهل وپنج مقدمه ، مرکز بررسی اسناد تاریخی ، چاپ اول سال ۱۳۹۰