وفات « حسین نجفی اهری» (1386 ق)
تاریخ وقوع: 1 ذی القعدهمقدمه
در عصر غیبت آخرین خورشید فروزان آسمان امامت و ولایت، حضرت بقیة الله الاعظم (ع) كه بی شك زندگانی طیبه اسلامی وام دار فدكاری ها و جانفشانی های مرزداران حریم مقدس اسلامی و ولائی است و مراجع و فقهای بزرگوار شیعه، از شیخ طوسی و شیخ مفید تا علمای فرهیخته معاصر همچون امام خمینی (قدس سره) - كه به حق اسلام را حیاتی دوباره بخشید و خورشید آسمان فقاهت و مرجعیت بود. - در زمره این دلاوران و پرچمداران علم و فضیلت و جهاد بوده اند. آنانی كه در عصر خویش مشعل هدایت اسلام ناب را پر فروغ و تابان حفظ كردند به جانشین های صالح خود سپردند تا عرصه گیتی هیچ گاه از نعمت والای اسلام تهی نماند.
در طول تاریخ اسلام علمای مكتب تشیع همواره پرچمدار علم و دانش و مجسمه تقوا و عمل صالح بوده اند و خانه های گلی و محقر آنان پناهگاه پا برهنه ها بوده است، اما تقوا و اخلاص الهی باعث شد، بسیاری از آنان گمنام و ناشناخته باقی بمانند. از جمله این شخصیتهای بزرگ دینی كه هم در زمان حیات مظلوم بود و هم بعد از وفات از او كمتر یاد می شود، شخصیت ممتاز عالم تشیع ؛ حضرت آیت الله العظمی نجفی اهری است كه در طول حیات صد و چهار ساله خود، منشاء خیرات و بركات زیادی برای جامعه و حوزه های علمیه، خصوصاً در منطقه ارسباران (اهر) شد و اینك ما می كوشیم تا گوشه هایی از زندگی این فقیه مجاهد و بزرگوار شیعه را بر قلم جاری سازیم. باشد كه قدمی در معرفی شخصیت یكی از عالمان وارسته مكتب تشیع برداریم.
ولادت
حسین آقا نجفی اهری به سال 1282 ه.ق در خانواده ای پارسا و با تقوا و ساده و بی آلایش در شهرستان اهر - استان آذربایجان شرقی - دیده به جهان گشود. پدر بزرگوارش، فتح الله، مادر ارجمندش، زهراء، هر دو عاشقان و شیفتگان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) بودند و در كمال صفا و پكی زندگی می كردند.(1)
تحصیلات
آقا نجفی اهری از اوان كودكی به تحصیل علم، عشق و علاقه وافری داشت و این اشتیاق در سیمای نورانی و معصوم گونه اش نمایان بود. در سن ده سالگی به همت والدین ارجمندش موفق به شروع تحصیل در زادگاه خود - اهر - شد و به مدت دوازده سال در محضر «آیت الله میرزا عبدالغنی مجتهد اهری» و «ملا جواد اهری» زانو زد و به تحصیل علوم مقدماتی و كتاب های درسی متداول طلبه های آن زمان (نصاب، گلستان، صرف و نحو، منطق، معانی و بیان، اصول و فقه) پرداخت. در سن بیست و دو سالگی برای تكمیل دروس سطح به حوزه علمیه تبریز وارد شد و به مدت نه سال - تا سال 1313 ه .ق - از محضر بزرگان حوزه تبریز كسب فیض كرد. كه متأسفانه از اساتید وی در حوزه تبریز اطلاعی در دست نیست!
حوزه علمیه اهر(2)
حوزه علمیه اهر، در كنار دیگر مركز علمی حوزوی شهرهای اسلامی، پاسدار حریم ثقلین بود، در نشر معارف حقه از سابقه ای درخشان و افتخارآمیز برخوردار است و علمایی مانند: میرزا عبد الغنی مجتهد اهری، حاج شیخ حسین نجفی اهری، حاج شیخ احمد اهری، حاج سید جعفر بنی هاشمی اهری، حاج شیخ حسین برقی اهری و... در دامانش پرورش یافته اند. بناهای فرهنگی، تاریخی و آثار به جای مانده (از جمله بقعه شیخ شهاب الدین محمود اهری، قطب العارفین، قرن هفتم هجری) از قدمت و عمق اعتقادی، فرهنگی این خطه از میهن اسلامی حكایت می كند و كتابها، اسناد و منقولات این قدمت را به قرن ششم ه.ق باز می گرداند. در نتیجه این پیشینه درخشان، امروز شاهد حضور مردم در حمایت از فرامین اسلام هستیم.
گفتنی است كه حوزه علمیه اهر در طول زمان ها دستخوش تحولات گوناگونی بود. تا جایی كه بعضی از مدارس این حوزه در زمان رژیم ستم شاهی با زیر پاگذاشتن شرایط وقف و وقفنامه و در جهت اهداف ضد اسلامی آن رژیم مبنی بر تضعیف حوزه های علمیه، به تصرف اداره فرهنگ رژیم منحوس در آمده بود. برای نمونه مدرسه علمیه شمس (امام صادق(ع) ) را می توان نام برد كه به مدرسه دولتی تبدیل شد و اقدامهای عالمان و طلبه های شهر در جهت تخلیه مدرسه و تبدیل آن به حوزه علمیه به جایی نرسید و تنها بعد از تشریف فرمایی آقا نجفی اهری، به حوزه علمیه تبدیل شد.
مدارس علمیه اهر
1 - مدرسه علمیه امام صادق (ع): كه در سابق با نام «شمس» معروف بود به سال 1307 ه.ش به همّت میرزا حسن، وزیر قراجه داغی، بنا شد و بعد از انقلاب بنای قدیم مدرسه با طرح جدید، در سه طبقه، تجدید بنا گردید و این مدرسه، تنها حوزه رایج اهر است و بیش از پنجاه نفر طلبه در آن مشغول تحصیل هستند.
2 - مدرسه علمیه مسجد جامع: این مدرسه در حدود یك سال بعد از فرار فرقه بهائیت در سال 24 یا 25 ه . ش، بعد از غصب مدرسه شمس توسط طاغوت، به همت «حاج میر جواد باغبانی» در حیاط مسجد جامع با اموال آقای میر صالح كه بی وارث بود، بنا شد. در حال حاضر از آنجا استفاده نمی شود و صورت مخروبه به خود گرفته است.
3 - بقعه شیخ شهاب الدین محمود اهری (قطب العارفین قرن هفتم هجری): حضرت شیخ شهاب الدین در این مكان خانقاهی ترتیب داد و به تربیت علماء و عرفاء پرداخت. این خانقاه در زبان محلی بنام «فبت سرا» معروف و در زمان حیات شیخ از تشكیلات درسی و رونق علمی خاصی برخوردار بود و عالمان و عارفان بزرگی مانند: شیخ جمال الدین تبریزی، بابا فرج وایقانی، باله بنیسی و... در این دارالعلم به تحصیل كمالات نفسانی و فقه مشغول بودند. بنای فعلی بقعه در زمان صفویه (شاه عباس اول) بر روی مرقد شیخ شهاب الدین محمود اهری بنا شده است.(3)
ازدواج و فرزندان
مرحوم آقا نجفی اهری، قبل از عزیمت به نجف، در زادگاه خود با دختر مرحوم ملاتقی، فرزند ملاعلی اصغر رواسجانی به نام «فضه خانم» ازدواج كرد. ثمره ازدواجشان تنها دخترش (رباب) بود كه او را به عقد حاج سید عباس گرگری، از فضلای آذری نجف، درآورد. آقا نجفی از رباب صاحب شش نوه (4 دختر و 2 پسر) شد. تمامی نوه های دختری هم كنون در قید حیات اند. به ترتیب، همسران حاج آقا بخارایی در مشهد، حاج آقا نجومی در كرمانشاه، حاج آقا دهدشتی در آبادان و مرحوم كاتب الغروی (خطاط كاشیكاری های حرم امام علی (ع) و امام حسین (ع) ) در نجف، هستند و دو نوه پسرش، حاج سید محمد حسن گرگری (مقیم اهر) و مرحوم حاج سید محمد علی گرگری (سكن نجف) می باشند.(4)
رؤیایی صادق
معظم له بعد از فرا گرفتن دروس سطح به صورت كامل و شایسته در سن سی و یك سالگی (1313 ه . ق) برای رسیدن به مقامات عالی علمی و اجتهاد به حوزه كهن و هزار ساله نجف مشرف شد و به محافل علمی و جلسات درسی برخی از بزرگان راه یافت. آیت الله العظمی نجفی اهری خود درباره سفر به نجف اشرف می گفت: «در اهر منزل كرده و منتظر بودم تا زمینه عزیمت به نجف اشرف فراهم گردد. تقریباً اواسط مهرماه بود. یك شب در عالم رؤیا دیدم كه در حرم مطهر ابا عبدالله الحسین (ع) و در ایوان طلا هستم. با دقت به یكی از ستونهای ایوان طلا چشم دوخته
بودم و سعی می كردم تا از این ستون به پشت بام حرم بروم، ناگهان از خواب بیدار شدم. نزدیكیهای صبح بود، وضو ساخته و خود را برای دخول به صبح آماده نمودم، و از خداوند متعال خواستم كه این خواب را برایم مبارك گرداند. هنوز اذان صبح نگفته بود كه كوبه در منزلمان به صدا در آمد. به پشت در آمده، با نگرانی در را گشوده و پدر بزرگوارم را مشاهده نمودم. علت تشریف فرمائیش را به این صبح زودی سئوال نمودم. (پدرش آن زمان در روستای «رواسجان» زندگی می كرد.) در جواب فرمودند: امروز آقای حسن اهری (پدر دكتر قاسم خان) به مكه مشرف اند. زمینه را فراهم دیده و از پدرم خواستم، تا از ایشان بخواهد ساعاتی سفرشان را به تأخیر اندازد تا من هم همراه آنان به نجف مشرف شوم. برای خداحافظی از مادر و سایر بستگان به روستای رواسجان رفتم كه عمویم هم برای همراهیم و تشرف آماده گردید. به همراه افراد فوق الذكر حركت نمودیم و بعد از طی منزلها اول وارد كربلای معلّی گشتیم. وقتی وارد حرم ابا عبدالله الحسین (ع) شدیم، ناگهان چشمم به ستونی افتاد كه آن را در خواب دیده بودم و درست همان ستون بود. به عمویم گفتم: من اینجا را دیده ام و بعد همگی به زیارت نجف مشرف شدیم و آقای حسن اهری بعد از زیارت حضرت امیر (ع) جهت تشرف به مكه آماده شدند و من و عمویم از آنان جدا گشتیم و من، بعد از اجازه اقامت و تحصیل در حوزه نجف از آقا سید محمد كاظم طباطبائی یزدی (صاحب عروة الوثقی)، به عمویم گفتم كه من ماندنی شدم و دیگر بر نمی گردم و چون خانواده ام را همراهم نبرده بودم،... نامه ای به پدرم نوشتم اگر امكان داشت، همسر و دخترم را به نجف بفرستد و پدرم با همت والای خود آنها را به نجف فرستاد.(5)
حوزه علمیه نجف در زمان حیات آقا نجفی اهری
حوزه كهن و هزار ساله نجف به سال 488 ه.ق به همت شیخ الطائفه ابو جعفر محمد بن حسن طوسی، از بزرگترین عالمان و فقیهان شیعه تأسیس گردید. همزمان با سالهای عزیمت آقا نجفی اهری به نجف، در سال 1313 ه .ق، وظیفه پاسداری و حراست از میراث گرانبهای شیعه به دست آیت الله العظمی سید محمد كاظم طباطبائی یزدی رسیده بود كه به حق فقه شیعی را رونق بخشید و كتاب گرانسنگی به نام «عروة الوثقی» را به رشته تحریر در آورد. و سالهاست كه فقهای عظیم الشأن به آن حاشیه یا تعلیقه می زنند. آنگاه محقق بزرگ و اصولی زبر دست، آیت الله العظمی شیخ محمد كاظم خراسانی، معروف به «آخوند» طلوع كرد و رشته اصول فقه را چنان بارور ساخت كه از زمان تألیف كتاب علمی و تحقیقی معظم له به نام «كفایة الاصول» هیچ عالم و فقیهی از مطالعه و تحقیق آن بی نیاز نیست. در حقیقت این دو بزرگوار نهضت علمی شیخ اعظم انصاری را كه به وسیله میرزای شیرازی آبیاری شده بود، به تكامل رساندند. همزمان با این دو بزرگوار و بعد از آنان شخصیتهای بزرگی مانند: سید ابوالحسن اصفهانی، شیخ الشریعه اصفهانی و صد فقیه برجسته و استاد مبرز در حوزه نجف قدم به میدان گذاشتند و به بركت دانش گسترده شان روز به روز بر رونق این حوزه كهن افزودند و آن را در دو بخش «فقاهت و سیاست» فعال و پویا ساختند.(6)
آقا نجفی اهری در چنین حوزه ای به تحصیل پرداخت و از جلسات درس و افكار بلند دانشمندان و فقیهانی بهره گرفت. شمار زیاد مشایخ عالی و اساتید والا مقام معظم له خود نشانگر موقعیت مهم، پویا و با عظمت حوزه های آن روزگار است.
اساتید
1 - مرحوم ملا جواد اهری (استاد مقدمات حاج شیخ در اهر)
2 - حضرت آیت الله شیخ عبد الغنی مجتهد اهری (استاد آقا نجفی در اهر)
فقیه بارع، زبردست، عالم بزرگوار، ادیب جلیل و شاعر مجید، از اعاظم فقهای قرن 13 و 14 ه.ق در اهر دیده به جهان گشود. دوران كودكی و جوانی را به كسب علوم در زادگاهش گذراند مدتی به تبریز رفت و در آنجا سكن شد. در تبریز از جمله عالمان طراز اول و مراجع امور شرعی بود و با حضور او شهر عالم خیز تبریز شكوه، عظمت و شرافت دو چندان یافت. حاج شیخ بعد از مدتی به تهران عزیمت كرد و اثر ارزنده اش در فقه به نام «درراللئالی» را در نهایت زیبایی و مهارت، به سبك سید بحر العلوم، منظوم كرد و به طبع رسانید. به اعتراف آگاهان در این علم كسی را به غیر از میرزا عبد الغنی بعد از سید بحر العلوم یارای آفریدن چنین اثر عظیمی نبود. وی جامع علوم فقه، اصول، حدیث، تفسیر و ادبیات بود و در سال 1306 ه.ق در زادگاهش اهر در گذشت.(7)
3 - حضرت آیت الله العظمی حاج سید محمد كاظم بن عبد العظیم طباطبائی یزدی (صاحب كتاب شریف عروة الوثقی)
وی از استوانه های معارف و فقه جعفری و از مفاخر و مراجع بزرگ تقلید بود. در بیست و هشت رجب (1247 ه.ق) در كسنو یزد متولد و 28 رجب (1337 ه.ق) در گذشت.(8)
4 - حضرت آیت الله العظمی شیخ محمد كاظم بن ملا حسین خراسانی (آخوند صاحب كفایه الاصول)
به سال 1255 ه.ق در مشهد الرضا (ع) متولد و به سال 1329 ه.ق در بیست ذی الحجّه در نجف الاشرف درگذشت.(9)
5 - حضرت آیت الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی (ره)
از مراجع بزرگ و دور اندیش و استاد بسیاری از فقهای نیم قرن گذشته بود. به سال 1284 ه.ق متولد و در سال 1365 ه.ق در گذشت. كتاب «وسیلة النجاة» او از مشهورترین كتب فقهی، بعد از عروة الوثقی است.(10)
از دیگر اساتید آقا نجفی اهری می توان ؛ آقا شیخ محمد حسین نائینی (متوفی 1355 ه.ق) و آقا شیخ عبد الكریم ممقانی را نام برد.(11)
اجازات اجتهادی و روایتی
مرحوم آقا نجفی اهری بعد از تكمیل تحصیلات عالیه، موفق به كسب اجازه اجتهاد و نقل روایات از آیات و بزرگانی مانند سید محمد كاظم طباطبائی یزدی، شیخ محمد حسین نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، شیخ عبدالكریم ممقانی شد كه گویای موقعیت ممتاز علمی آن فقیه فرزانه و توجه اساتید معظم له به ایشان است. همچنین ارجاع مسائلی از ناحیه آیت الله العظمی بروجردی به وی، گویای عنایت ایشان و فضل معظم له بود، به عنوان نمونه به دو حكایت اشاره می كنیم:
1 - در زمان آقا نجفی اهری عده ای از ثروتمندان اهر جهت پرداخت بدهی های شرعی اموالشان، قبل از تشرف به حج، خدمت آقای بروجردی می رسند. قبل از هر چیز، آقا از آنان می پرسد: از كدام منطقه ایران آمده اید؟
آنها در پاسخ می گویند: از ارسباران (اهر). آقا از گرفتن خمس خودداری كرده، می فرمایید تا زمانی كه آقا نجفی اهری در اهر هستند، من اقدام به چنین كاری نمی كنم. برگردید و خدمت آقا شیخ حسین برسید.
2 - مسأله دیگر این كه در زمان حیات آقا نجفی اهری، شهرداری اهر با غصب قبرستانی كه هنوز مورد استفاده اموات مؤمنین بود، حمامی بنا كرد، اما آقا نجفی به علت غصبی بودن، اجازه غسل در آن حمام را نمی داد. مردم (انجمن شهر) از آیت الله العظمی بروجردی برای تعیین تكلیف استفتاء كردند و ایشان از جواب خودداری كرد و به آقا نجفی ارجاع داد و سرانجام حمام به خاطر اجازه ندادن آقا برای غسل و استحمام از بین رفت و به مخروبه تبدیل شد. بعد از رحلت آقا نجفی رژیم طاغوت مدرسه ای را به نام (ناموس) در آنجا ساخت كه این مدرسه بعد از انقلاب به نام شهید بزرگوار رجائی تغییر نام یافت و هم اینك به خاطر فرسودگی، ساختمان جدید مجتمع آموزشی شهید رجائی در آنجا بنا می شود.(12)
تدریس، شاگردان و تألیف
مرحوم آقا نجفی اهری در دوران پر بركت عمر شریف خود به مدت ده سال در حوزه نجف اشرف در مسجد هندی ها و مقبره صاحب عروة الوثقی بر كرسی تدریس تكیه زد و كتابهایی مانند قوانین الاصول میرزای قمی، فرائد الاصول و مكاسب شیخ انصاری را به شاگردانش از كشورهای هندوستان، پكستان، افغانستان و ایران تدریس فرمود. از شاگردان وی می توان حضرات آیات و حجج اسلام: شیخ عبدالعلی آخوندی اهری، مرحوم حاج سید صادق آل محمد اهری (اولین امام جمعه اهر بعد از انقلاب)، حاج میرزا یراله دهقان، حاج آقا بخارایی، حاج آقا نجومی و حاج آقا دهدشتی را نام برد.
آقا نجفی اهری در كنار تعلیم و تربیت، كتاب هایی را نیز تألیف كرد. فهرست كتاب های وی عبارت است از:
1 - «حدیقة الاحباب» كتابی وزین و شامل ادعیه، روایات، كرامات، نصایح و مناقب خاندان عصمت و طهارت است و به تعبیر مؤلف «كشكولی است جمع آوری شده از كتب معتبره.» در تاریخ (1358 ه.ق) در نجف چاپ و به تقریظ مرجع بزرگ شیعه آقا سید ابوالحسن اصفهانی مزیّن شد. متن تقریظ چنین است:
«بسم الله الرحمن الرحیم: الحق والانصاف كتاب نفیسی است، مشتمل بر اخبار شریفه و مطالب نفیسه و حكایات ظریفه. البته اخوان مؤمنین در طبع و نشر آن ساعی باشند. «لله درّ مؤلفه» جناب علم الاعلام ثقة الاسلام آقای آقاشیخ حسین مجتهد اهری دامت افاضاته - ابوالحسن الموسوی الاصفهانی -»
2 - «شجره طوبی» همانند حدیقه است.
3 - «رساله عملیه به نام (سدرة المنتهی فی دین المصطفی)» در سال (1366 ه.ق) در تبریز به چاپ رسید.
از حاج شیخ شش كتاب چاپ نشده نیز به یادگار ماند كه عبارت است از:
1 و 2 - «شرح رسائل و مكاسب شیخ انصاری»
3 - «مناسك حج»
4 - «اربع مائه (از فرموده های امام صادق (ع))»
5 - ردّ بهائیگری»
6 - «آیا قرآن قابل ایراد است؟»
آقا نجفی اهری دست خط خیلی خوبی هم داشت و بخشی از نسخه كتاب «ریاض العلماء و حیاض الفضلاء» تألیف ؛ میرزا عبدالله بن عیسی افندی اصفهانی (قرن 12) به دست خط اوست. در این باره حكایتی خواندنی به این صورت نقل كرده اند: آیت الله العظمی مرعشی نجفی می خواست در نجف اشرف این كتاب را از یك زن دست فروش خریداری كند اما انگلیسی ها هم مشتری آن بودند و تا سقف 400 دینار برای خرید پیشنهاد كردند امّا زن حاضر شد كتاب را تنها در برابر 200 دینار به آقا نجفی مرعشی بفروشد. ایشان هم با فروختن اسباب و اثاث و حتی لباس های نوی خود كتاب را خریداری كرد. بعدها آقا مرعشی بر اثر تهدید و اجبار رژیم عراق حاضر شد آن را به انگلیسی ها بفروشد ؛ اما قبل از فروش به كمك جمعی از رفقایش آن را استنساخ كرد كه مرحوم آقا نجفی اهری یكی از آنها بود. و قسمتی از كتاب توسط ایشان نسخه برداری شد و الان موجود است.(13)
در فهرست «نسخه های خطی» كتابخانه آقای مرعشی (ره) چنین آورده شده است: «توسط آقا شیخ حسین نجفی اهری عناوین و نشانیهای شنگرف تصحیح شده است.»(14)
مراجعت به اهر
آقا نجفی اهری كه همواره با مشكلات ناشی از فقر، دست و پنجه نرم می كرد. نقل كرده اند گاه برای خرید حداقل مواد غذایی مجبور به فروش كتاب هایش می شد. پس از سی و شش سال تحصیل و تفقّه در دین و رسیدن به جایگاه رفیع اجتهاد و كسب اجازات علمی، فقهی در سن شصت و هفت سالگی به سال (1349 ه.ق) برای هدایت مردم به دیار خویش بازگشت تا مصداق آیه نَفْر (15) گردد.
معظم له از آغاز ورود به منطقه ارسباران (اهر) مرجعیت دینی یافت و در كنار اقامه نمازهای جماعت ظهر و عصر در مسجد امام خمینی (سفید سابق) و مغرب و عشاء در مسجد شیخ عماد، مدرسه علوم دینی شمس (امام صادق (ع)) را كه به تصرف رژیم منحوس پهلوی در آمده بود، بازپس گرفت و به تربیت شاگردان مكتب امام صادق (ع) پرداختند. حاج شیخ علاوه بر باز سازی مدرسه، باقیات و صالحاتی همچون مرمت و بازسازی مسجد امام خمینی (قدس سره) و احداث یك باب «غسالخانه» در نزدیكی گلزار شهدای اهر از خود به یادگار گذاشت.
اخلاق و سیره
اخلاق پسندیده و فضائل انسانی و صفات پسندیده آقا نجفی اهری زبانزد خاص و عام بود. معظم له به تواضع، حلم، بردباری، عفو و گذشت، سعه صدر، مدارا و خوش برخوردی، احترام به كوچك و بزرگ، احساس مسؤولیت، همیاری و دستگیری از فقرا و محرومان ودیگر صفات كریمه، معروف بود. درِ خانه اش همواره به روی مراجعین باز بود و هر كس به حضورش می رسید، بی بهره باز نمی گشت. محفل او مجلس انس با قرآن و حدیث بود. نه كسی از دیدار او دلتنگ می شد و نه او از كثرت سئوال و جواب ابراز خستگی می كرد. هر چند از او می خواستند، مطلب را تكرار می كرد. عشق و علاقه بی اندازه ای به اهل بیت عصمت و طهارت - خاصه حضرت سید الشهداء و عزاداری او - داشت. به عنوان نمونه به حكایتی از سجایای پسندیده اش اشاره می كنیم: می گویند در زمان حیات معظم له، فردی شراب خوار و لاابالی در اهر كه به شرارت و شرب خمر معروف بود، روزی به قصد اهانت به آقا نجفی اهری سر راه او قرار گرفت و به ایشان فحش و ناسزا داد. اطرافیان معظم له خواستند مانع جسارت او شوند ؛ اما آقا اجازه نداد و به راه خود ادامه داد. فردای آن روز آقا به مغازه همان فرد رفت و بعد از سلام و احوال پرسی گفت: دیروز مثل این كه عصبانی بودید، اگر قرضی یا مشكلی دارید، من در خدمتتان هستم. آن فرد لاابالی كه انتظار چنین رأفت و عطوفتی را نداشت، متأثر شد و به پای آقا افتاد وانگاه از كار زشت خود عذرخواهی كرد.(16)
مبارزات
در مورد زندگی مبارزاتی آقا نجفی اهری می توان به همراهی و هم آوایی وی با بزرگان نجف، در نهضت مشروطیت، كه به رهبری روحانیان آغاز گردید، و به حمایت همه جانبه معظم له از حضرت امام خمینی (قدس سره) در اوائل شكل گیری نهضت، اشاره كرد. معظم له انس و الفت و علاقه زیادی به حضرت امام (قدس سره) داشت، از نزدیك با ایشان در ارتباط بود و از حركتهای حضرت امام (قدس سره) قاطعانه پشتیبانی می كرد. در سال 1343 ه.ش بود كه حضرت امام سخنرانی تاریخی و افشاگرانه خود نسبت به جنایات رژیم سفّك پهلوی و قرارداد ننگین كاپیتولاسیون را ایراد فرمود و به دستگیری و بازداشت امام انجامید، مرحوم آقا نجفی اهری، شبانه اعلامیه ای صادر فرمود و ضمن محكوم كردن دستگیری حضرت امام، مردم را دعوت به قیام كرد و مهاجرت خود را به تهران به اطلاع عموم رساند.
اعلامیه های حاج شیخ شبانه در كوچه و بازار نصب شد و صبح آن روز شور و غوغای عجیبی بین مردم راه افتاد. آقا نجفی اهری در مقابل صفوف به هم فشرده مردم تا دروازه شهر اهر حركت كرد و از آنجا با بدرقه مردم به همراهی آیت الله سید جعفر بنی هاشمی اهری جهت اعتراض به بازداشت حضرت امام (قدس سره) ، به تهران عزیمت كرد و به مجمع بزرگ روحانیان طراز اول ایران (حضرات آیات عظام: گلپایگانی، مرعشی نجفی، میلانی، پسندیده (اخوی امام)، شهیدین صدوقی و دستغیب و...) كه در باغ ملك تشكیل شده بود، پیوست. آنان مدت پانزده شبانه روز مشغول برنامه ریزی جهت آزادی حضرت امام بودند و اعلامیه های كوبنده ای در همین زمینه صادر می كردند. متن این اعلامیه ها با امضاء نزدیك به پنجاه نفر از بزرگان در بعضی از اسناد و كتب به ثبت رسیده است.(17)
همه روزه نماز جماعت به امامت آقا نجفی اهری برگزار می گردید تا اینكه یك شب به طور ناگهانی برق منطقه خاموش شد و در تاریكی چهار جیپ ارتشی وارد باغ شدند و آقا نجفی اهری را دستگیر و به ساوك انتقال دادند. پس از بازجوئی های انجام شده، معظم له را چشم بسته به تبریز فرستادند و بالاخره پافشاری روحانیان و مردم موجب آزادی حضرت امام (قدس سره) شد و امام بعد از آزادی طی تلگراف جداگانه ای از آقا نجفی اهری تشكر و قدردانی كرد. كه متأسفانه بر اثر سهل انگاری ورّاث این سند هم مانند سایر اسناد از بین رفته یا مفقود شده است.(18)
رحلت
حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ حسین نجفی اهری سرانجام بعد از صد و چهار سال عمر با بركت و صرف آن در جلب رضای خالق متعال و خدمت برای اعتلای اسلام و مسلمین در (23 بهمن 1345 ش) ندای «ارجعی» معبود را لبیك گفت و سبك بال به سوی ملكوت حق و روضه رضوان الهی پر كشید. پیكر مطهر حاج شیخ بعد از تشییع با عظمت بی سابقه ای در اهر، جهت دفن، به عشّ آل محمد قم انتقال یافت و با حضور حضرات مراجع و علماء اعلام و جمعی از مردم شریف شهرهای اهر، تبریز، تهران و قم از مسجد امام حسن عسكری (ع) به سوی حرم كریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه (س) تشییع شد و بعد از اقامه نماز بر پیكر مطهر آن عالم عامل در مقبره ابوحسین در كنار یاران سفر كرده اش: آیت الله شیخ احمد اهری و آیت الله سید كاظم كوه كمری اهری به خك سپرده شد.(19)
فسلام علیه یوم ولد و یوم مات و یوم یبعث حیّا.
پی نوشت ها:
1 - مصاحبه با حاج سید محمد حسن نجفی و حاج حسن طایری، از نوادگان آقا نجفی اهری .
2 - مصاحبه با جمعی از علمای اهر .
3 - به نقل از كتاب «سیری در احوال و آثار شیخ شهاب الدین اهری»، حسین دوستی، ص 84 .
4 و 5 - مصاحبه با حاج عباسعلی فتحی نود ساله از بستگان آقا نجفی .
6 - جمع آوری شده از كتب مختلف .
7 - نقباء البشر ؛ آقا بزرگ تهرانی، ج 3، ص 1150 .
8 - مقدمه عروة الوثقی، نشر مدینة العلم آیت الله خوئی، ص 6 .
9 - حیات آخوند، مقدمه كفایة الاصول، نشر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ص 5 .
10 - برای مطالعه زندگی وی به مجموعه دیدار با ابرار مراجعه كنید.
11 - بقیة السلف، هادی هاشمیان، ص 30 .
12 - همان ص 1 .
13 - به نقل از حاج میرزا رحیم نصیرزاده اهری، از بستگان آقا نجفی اهری .
14 - فهرست كتاب های خطی كتابخانه آیت الله نجفی مرعشی، ج 10، ص 186، ردیف فهرست 3804 .
15 - سوره توبه، آیه 122 .
16 - مصاحبه با حاج حسن طایری، از نوادگان آقا نجفی اهری .
17 - دائرة المعارف، عبد الحسین سعیدیان، ج 2، ص 2044 ؛ بررسی تحلیلی نهضت امام خمینی (قدس سره) ، حمید روحانی، ج 1، ص 553 ؛ نهضت روحانیون ایران، علی دوانی، ج 4، ص 132 و اسناد انقلاب اسلامی، ج 2، ص 89 و 108 و ج 4، ص 84 .
18 و 19 - مصاحبه با حاج حسن طاهری .
نویسنده : سیّد شهاب الدین حسینی اهری