شرحی کوتاه
تاریخ وقوع: وفات پدر «سفاح» و «منصور» (126 ق)محمد بن علي بن عبدالله بن عباس بن عبدالمطلب، در اوايل قرن دوم هجري به همراه بسياري از علويان و هاشميان مخالف حكومت بني اميه، جنبشي بر ضد امويان حاكم، با عنوان "الرّضا من آل محمد(ص)" را پايه گذاري و رهبريت شاخه عباسيان را بر عهده گرفت. وي در آن روزگار در "حميه" و يا در "كرار"، از مناطق كوهستاني شام زندگي مي كرد و داعيان و نمايندگان خويش را به طور پنهاني به سراسر مناطق اسلامي گسيل مي داشت و از طريق آنان، مردم را به قيام و جنبشي عظيم بر ضد امويان فرا مي خواند.
ولي عمرش كفاف نكرد و پيش از قيام سراسري مردم، در همان مكان وفات يافت و به هنگام درگذشت، پسرش ابراهيم را جانشين خود نمود.
از آن پس، ابراهيم بن محمد، معروف به "امام" رهبريت قيام عباسيان را به دست گرفت و آن را بسيار گسترده كرد ولي او نيز، به هدف هايش دست نيافت. زيرا از سوي مأموران مروان حمار (آخرين خليفه امويان) دستگير و پس از مدتي در زندان كشته شد.
اما ساير فرزندان و خاندان محمد بن علي، بنا به توصيه ابراهيم بن محمد، موفق شدند از شام به سوي كوفه هجرت نمايند و در آن جا، نخستين حكومت عباسيان را با سرنگوني بني اميه، پايه گذاري كنند. نخستين خليفه عباسيان، عبدالله معروف به ابوالعباس سفاح، فرزند محمد بن علي بود و پس از سفاح، برادرش منصور بن محمد بن علي، معروف به منصور دوانقي به خلافت رسيد و از آن پس، خلافت عباسيان، در جامعه اسلامي ريشه دوانيد و ماندگار شد.[1]
درگذشت محمد بن علي، مصادف بود با نخستين روز ذي قعده سال 126 قمري.[2]
[1] نك: تاريخ الطبري، ج7، ص 412؛ تاريخ اليعقوبي، ج2، ص 344؛ تاريخ دمشق (ابن عساكر عسقلاني)، ج2، ص 203
[2] وقايع الأيام (شيخ عباس قمي)، ص 85