روز جهانی استاندارد (1325 ش)

اسـتـاندارد عبارت از نظمى مبتنى بر نتايج ثابت علوم ، فنون و تجارب بشرى است كه بصورت قواعد، مقررات و نظامهايى به منظور ايجاد هـمـاهـنـگـى و وحـدت رويـه ، افـزايـش مـيـزان تفاهم ، تسهيل ارتباطات ، توسعه صنعت ، صرفه جويى در اقتصاد ملى ، حفظ سلامت و ايمنى عمومى ، گسترش مبادلات بازرگانى داخلى و خارجى و... به كار مى رود.
استاندارد در همه چيز و همه جا وجود دارد، حتى طبيعت نيز داراى استاندارد خدادادى است ، زيرا هرگز از قوانين و نواميس خود خارج نمى شود. به عنوان مثال ، هيچ گاه خرما از بوته خار يا جو از گندم به وجود نمى آيد. وجود استنادارد در امور صنعتى و مادى موجب پيشرفت جامعه بشرى مى شود.
انديشه تشكيل سازمان بين المللى استاندارد در چهاردهم اكتبر سال 1946 برابر با 22 مهر 1325، در نشست رؤ ساى مؤ سسه هاى استاندارد بيست و پنج كشور در لندن شكل گرفت . مقر اين سازمان در ژنو مى باشد.
انديشه تشكيل سازمان بين المللى استاندارد در چهاردهم اكتبر سال 1946 برابر با 22 مهر 1325، در نشست رؤ ساى مؤ سسه هاى استاندارد بيست و پنج كشور در لندن شكل گرفت . مقر اين سازمان در ژنو مى باشد.
مـجـمـع عـمـومـى سـازمـان بـيـن المـللى اسـتـانـدارد در سـال 1969، مـقـرر داشـت كـه از سـال 1970، چـهـاردهـم اكـتـبـر بـه نـام روزجـهـانـى اسـتـانـدارد تـعـيـيـن و نـامـگـذارى شـود بـا پـذيـرفـتـن سـازمـان ملل روز جهانى استاندارد اعلام شد كه اهميت و ارزش فراوان استاندارد براى جهانيان آشكار شود.
هم اكنون در سراسر جهان مؤ سسه هاى استاندارد در راه تهيه ، تنظيم و اجراى قوانين و مقررات استاندارد تلاشهاى علمى فراوانى انجام مى دهند.
اسـتـانـداردهـايى كه اين مؤ سسه ها در سطح يك كشور وضع مى كنند، استانداردهاى ملى خوانده مى شود. سازمانهايى نيز در سطح جهانى وجود دارد كـه اسـتـانـداردهـايـى بـراى تمامى كشورها تهيه مى كنند كه مهمترين آنها سازمان جهانى استاندارد است . تمامى مؤ سسه ها استاندارد كشورها عضو سازمان جهانى استاندارد هستند و اين سازمان با همكارى و همفكرى مؤ سسه هاى استاندارد ملى ، استانداردهاى بين المللى را تهيه مى كند.
ايـران نـيـز از سـال 1343، بـه عـضـويـت ايـن سـازمـان در آمد. مؤ سسه استاندارد و تحقيقات صنعتى ايران وظيفه تدوين استاندارد ملى در بخشهاى كـشـاورزى ، صـنـعـت ، مـعـدن ، ارتـبـاطـات ، مـواد غـذايـى و... را بـعـهـده دارد. ايـن مـؤ سـسـه جـهـت حـصـول اطـمـيـنـان از رعـايـت اصـول اسـتـانـدارد در فـرآيـنـدهـاى تـوليـد كـالا در كـشـور، حـداقـل يـك با در ماه از خط توليد كارخانه ها نمونه بردارى مى كند و در صورت لزوم ، كالاهايى را به عنوان نمونه از بازار خريدارى و آزمايش مى كند تا ميزان تطابق آنها را با استاندارد و زيانبار براى سلامت مردم ، ضمن اعلام جرم عليه توليد كنندگان آن كالاها و تقاضاى مجازات براى مـتـخـلفـان از مـراجـع قـضـايـى ، فـرآورده هـاى غـيـر اسـتاندارد از مراكز توليد توزيع و فروش جمع آورى و از ارايه اين گونه كالاها به بازار جـلوگيرى به عمل مى آورد. سپس كارشناسان مؤ سسه استاندارد فرآورده هاى كشف شده را مورد بررسى قرار مى دهند و قابليت اصلاح يا استفاده از آنـهـا بـه عنوان ماده اوليه را مشخص مى كنند. اگر مسئولان واحدهاى توليدى يا خدماتى و محلهاى عرضه كالا از بازرسى كارشناسان جلوگير به عمل آورند، به مجازاتى كه در قانون پيش بينى شده است ، محكوم مى شوند.
نقش استاندارد در رشد صنعتى و اقتصادى
استاندارد و استاندارد كردن از پايه هاى استوار علم و فن آورى است كه در پيشرفت صنعت و اقتصاد نقش بسزايى دارد و بايد در جهت افزايش سطح كيفيتها تلاش كرد تا به فن آورى پيشرفته توليد هر محصول نايل آمد.
اغـلب جـنـيـن مـى پندارند كه استاندارد فقط براى حفظ منفعت مصرف كننده است . البته اين نظر تا حدى صحيح است و استاندارد به نيازهاى فردى و اقـتـصـادى مـصـرف كـنـنـدگـان تـوجـه دارد، امـا اسـتـحـكـام صـنـعـت و فـن آورى را نـيـز در نـظـر دارد و مـى تـوان گـفـت كـه سـود حـاصـل از رعـايـت اسـتـانـدارد بـراى تـوليـد كـنـنـدگـان بـيـش از مـصـرف كـنـنـدگـان اسـت ، زيـرا صـرفـه جـويـيـهـاى حـاصـل از كـاهـش انـواع قـطعات و مواد اوليه غير ضرورى و ضايعات ، بقدرى چشمگير است كه هرگونه سرمايه گذارى در زمينه استاندارد سازى فرآورده ها و خدمات را براى صاحبان صنايع موجه مى سازد، بطورى كه آنان در اندك زمان مى توانند نتايج ملموس آن را بصورت مبالغ ذخيره شده مـشـاهـده كـنـنـد. بـا اجـراى قـوانـيـن و مـقـررات اسـتـانـدارد هـزيـنـه هـاى انـبـاردارى و سـاخـت ابـزار و مـاشـيـن آلات تـنـزل مى يابد، روند تولد منظم مى شود، آرايش عملكرد كارخانه ها بنحو متعادلى تنظيم مى گردد، نگهدارى اسناد، نقشه ها و طرحهاى مربوط به تـوليـد مـحـصـولات طـبـق يـك نـظـام دقيق بازيابى سريع ، طبقه بندى و بايگانى مى شود، همكارى ميان واحدهاى مختلف سازمان يا كارخانه براى پـيـشـبـرد روند توليد ميسر مى شود، تفاهم كاركنان در مسائل فنى تحقق مى پذيرد و سرانجام با توليد كالاى داراى كيفيت و بسته بندى مطلوب ، رضايت مصرف كنندگان نيز جلب مى شود و بدين ترتيب استاندارد شالوده استوارى را براى پيشرفت و توسعه صنعت و اقتصاد فراهم مى سازد.
در جـهـان صـنـعـتـى امـروز هـمـه چـيـز در حـال تـحـول اسـت . در ايـن عـرصـه اسـتـانـداردهـاى جـديـدى كـه بـه "مـديـريـت كـيـفـيـت "مـوسـوم اسـت فـقـط بـه نـتـيـجـه محصول نهايى بسنده نمى كند، بلكه يك خط توليد را از ابتدا تا انتها زير نظر مى گيرد. اين مديريت برنامه ريز و هدفمند زندگى و پويايى را بـه بـخـشهاى سازمانى هديه مى دهد. سرمايه گذارى در جهت بهبود كيفيت كالاهاى توليدى براى پاسخ ‌گويى به نيازهاى مصرف كنندگان در جـهـت بـهـبـود كـيـفـيت كالاهاى توليدى براى پاسخگويى به نيازهاى مصرف كنندگان داخلى و راهيابى كالاها به بازارهاى جهانى و كاهش واردات ، مهمترين اصل در خط مشى توسعه اقتصادى است . هر كشور در حال توسعه كه افزايش و بهبود ظرافت صنعتى را در راءس برنامه هاى خود قرار داده بـاشـد، در مـى يـابـد كـه اسـتـانـدارد كـردن شـاخـصـهـاى تـوليـد و خـدمـات وهـمـچـنـيـن سـنـجـش و كنترل كيفيت محصولات ، يكى از نكات اصلى در برنامه هاى توسعه است .
استاندارد در خدمت امنيت مصرف كنندگان
اسـتـفـاده از لوازم خـانـگـى غـيـر استاندارد همه ساله تلفات جانى و خسارات مالى چشمگيرى به بار مى آورد و سبب بروز مشكلات عديده جانفرسا و ديـرپـايـى مـى شـود. بـراى مـثـال مـداواى چـهـره اى كـه در اثـر عـوامـلى مـانـنـد اتـصـال سـيـمـهـاى بـرق و انـفـجـار وسـايـل غـيـر اسـتاندارد خانگى بشد آسيب ديده است و به صرف زمان طولانى و هزينه هاى كلان نياز دارد، يا خسارات ناشى از توزيع گسترده يك فـرآورده غـذايـى غـيـر بـهـداشـتـى در جـامـعـه فـقـط بـا پـرداخـت بـهـاى كـالاى نـامـرغـوب قـابـل جـبـران نـيـسـت ، زيـرا آثـار زيـانـبـار نـاشـى از عـرضـه ايـن كـالاسـت ، حـال اگـر آثـار زيـانـبـار نـاشـى از اسـتـفـاده از وسـايـل و ماشين آلات غير استاندارد را به كارگاهها و كارخانه هاى كوچك و بزرگ صنعتى و تولديد تعميم دهيم ، عمق اين فاجعه بيشتر نمايان مى شـود، بـه گـفـتـه كـارشـناسان در جهان پرشتاب امروز در قبال متنوع شدن وسايل توليدى و استفاده گسترده از نيروهاى برق ، گاز و ديگر مواد انـرژى زا، تـدابـيـرى اتـخـاذ شـده اسـت كـه خـطـرات نـاشـى از بـهـره گـيـرى از ايـن انـرژيـهـا و ابـزار بـه كـارگـيـرى آنـهـا بـه حداقل برسد. اين تدابير در تدوين قوانين و مقررات استاندارد ملى و بين المللى متجلى شده و بصورت امرى ضرورت براى حفظ سلامت مردم جهان در آمده است .
استاندارد در خدمت حمل و نقل
حـمـل و نـقـل در مـعـناى وسيع آن به شبكه پيچيده و در هم تنيده اى از عوامل به هم پيوسته ، فن آوريها و سازمانها اطلاق مى شود. به حجم انبوهى از كارهاى لازم بنگريد كه براى سرعت بخشيدن جهت انجام آنها، به امور زير مورد نياز است :
جـا بـه جـاكـردن مـسـافـران ، چـه بـه قـصـد تـجـارت يـا بـا هـدف گـذرانـدن تـعـطـيـلات ، بـه وسـيـله اتـومـبـيـل ، اتـوبـوس ، قـطـار، هـواپـيـمـا و كـشـتـى . بـرق رسـانـى از نـيـروگـاه هـاى بـرق بـه منازل . رساندن محموله هاى پستى به مقصد. ارسال انواع اطلاعات به اقصى نقاط جهان و...
عـملكرد هر شاخه اى از صنعت حمل و نقل نيازمند فن آوريها، ارتباطات ، وسايل نقليه و... است . بديهى است كه وجود ناهماهنگى در ميان عناصر مذكور كـه از نـبـود اسـتـانـدارد سـرچـشـمـه مـى گـيـرد، بـه كـارايـى و بـهـره ورى كـليـه اجـزاى تـشـكـيـل دهـنـده صـنـعـت حـمـل و نـقـل لطـمـه وارد مـى آورد. بـنـابـرايـن اسـتـانـداردهـاى بـيـن المـللى نـقـش مـؤ ثـرى را در تـسـهـيـل عـمـلكـرد انـواع نـظـامـهـاى حـمـل و نـقـل ايـفـا مـى كـنـنـد. بـراى مـثـال اسـتـانـدارد كـردن كـانـتـيـنـرهاى ترابرى ، انقلاب بزرگى در صنعت حـمـل و نـقـل دريـايـى بـه وجـود آورده اسـت . بـا اسـتـانـدارد شدن دورنويس ، تلفن و شبكه هاى رايانه اى ، ارتباطات بين المللى سرعت و گسترش چشمگيرى يافته است و ترابرى زمينى ، دريايى و هوايى در نتيجه اجراى استانداردهاى جهانى ايمنتر، سريعت و بهره ورتر شده است .
بـا وجـود بـروز ايـن تـحـولات شـگـرف هـنـوز بـايـد اقـدامـات زيـادى صـورت پـذيـرد. بـراى مـثـال ، بـايـد حـوزه هـاى تـجارى مختلفى در جهان به وجود آيد كه سازمانهاى اصلى استاندارد بين المللى بتوانند آنها را تحت حمايت مضاعف خود در آورنـد. بـه كـارگـيـرى گـسـتـرده اسـتانداردهاى بين المللى در توليدات و ارايه خدمات به ايجاد يك بازار جهانى منجر مى شود كه در آن توليد كـنـنـدگـان ، عـرضـه كـنـنـدگـان و كارگزاران شبكه توليد و عرضه مى توانند با يكديگر به رقابت سالم بپردازند. همچنين استانداردهاى بين المـللى بـراى نـظـامـهـاى حـمـل و نـقـل از طـريـق بـر قـرارى ارتـبـاطـات هـمـاهـنـگ ، شـرايـط مـورد نـيـاز بـراى ارسال توليدات و ارايه خدمات به مصرف كنندگان در هر نقطه از جهان را سريع ، و مقرون به صرفه مى سازد.
نـكـتـه شـايـان ذكـر ايـن كـه امـر تـجـارت در جـهـان امـروز بـا پـديـده هـا و يـافـتـه هـاى جـديـدى مـواجـه اسـت . كـارگـزاران صـنـعـت حـمـل و نـقـل بـه ضـرورت ايـجـاد يـك زنـجـيـره حـمـل و نـقـل جـهـانـى واقـفـنـد. زنـجـيـره اى كـه واحـدهـاى حـمـل و نـقـل اسـتاندارد شده اى نظير كانتينرهاى باربرى و تجهيزات مورد نياز براى ايجاد صحيح شبكه هاى راه آهن و جاده ها، انبارها، فرودگاهها و بـنـادر را در نـظـر دارد. هـمـاهـنـگـى جـهـانـى مـيـان حـلقـه هـاى ايـن زنـجـيـر نـه فـقـط بـه نـفـع دسـت انـدركـاران صـنـعـت حمل و نقل است ، بلكه به سود مشتريان و طرفهاى صنعتى آنان نيز مى باشد.
ايجاد زيربناى جامعه اطلاعاتى جهان با شبكه هاى بى نظير آن ، مستلزم تدوين و اجراى استانداردهاى بين المللى است . هم اكنون اين استانداردها در مـوارد گـونـاگـونـى نـظـيـر شـبـكـه هـاى بـاز و مـتـراكـم اطـلاعـات شـنـيـدارى و ديـدارى در حـال اجـرا اسـت . اسـتـانـدارد بـيـن المللى در صنعت حمل و نقل نقش ويژه اى را در زمينه شكوفاسازى تجارت جهانى و حركت به سوى ايجاد يك بازار جهانى واقعى مهيا مى سازد