زندگینامه
تاریخ وقوع: ولادت ملا فتح الله شریعت اصفهانی (1228 ش)فتح الله بن محمد نمازی غروی شیرازی اصفهانی (متولد۱۲۶۶ق/۱۸۵۰م ؛ متوفی۱۳۳۹ق/۱۹۲۰م)، فقیه اصولی و مجاهد قرن سیزدهم و چهاردهم هجری، ملقب به شریعت مدار یا شیخ الشریعة، رهبر انقلاب استقلال طلبانه عراق و مرجع تقلید شیعیان پس از میرزا محمدتقی شیرازی.
تولد و نسب
در ۱۲ ربیع الاول ۱۲۶۶ ق در اصفهان به دنیا آمد. پدرش حاج میرزا محمدجواد از خاندان معروف نمازی شیرازی و ساکن اصفهان بود.
شهرت
امین در مورد علت اشتهار ایشان به «نمازی» نوشته که جد ایشان، حاج محمد علی نمازی، معروف به ورع و تقوا بوده و بر اثر مداومت بر نوافل و فرائض، به نمازی مشهور شده است.
درگذشت
وی در شب یکشنبه ۸ ربیع الثانی ۱۳۳۹ق در نجف اشرف و در سن ۷۳سالگی (بر اثر بیماری که در قیام ضدانگلیسی مردم عراق بر او غالب شد)، از دنیا رفت و در صحن حرم امیرالمؤمنین علی(ع) در یکی از غرفه‌های شرقی به خاک سپرده شد.
فرزندان
شیخ محمد
شیخ حسن
میرزا مهدی
تحصیلات
شیخ فتح الله تحصیلات خود را در زادگاهش آغاز نموده و پس از آن به مشهدالرضا(ع) و بعدها به نجف اشرف عزیمت کرد.
اصفهان
وی در حوزه علمیه اصفهان نزد این بزرگان تحصیل کرد:
ملا حیدر علی اصفهانی
ملاعبدالجواد خراسانی مدرس کبیر
ملااحمد سبزواری
ملا محمد صادق تنکابنی
حاج شیخ محمدباقر بن محمدتقی اصفهانی نجفی
مشهد
شیخ فتح الله سپس به حوزه علمیه مشهدالرضا(ع) رفت. محسن امین در این رابطه گوید: حوزه آن زمان مشهد، مملو از فضلا و طلاب بود که با حضور شیخ الشریعه درآنجا، مباحثات علمی زیادی درگرفت و برتری شیخ بر ایشان آشکار گردید.
نجف اشرف
پس از مشهد، در سال۱۲۹۵ یا ۱۲۹۶ ق، شیخ الشریعه به نجف اشرف رفت و در محضر درس میرزا حبیب الله رشتی و شیخ محمدحسین فقیه کاظمی حاضر شد.
تدریس
شیخ الشریعه در همان اصفهان، تدریس خود را آغاز نمود و به تدریس اصول به شیوۀ شیخ مرتضی انصاری پرداخت. نقل شده که حضور وی در مشهد و نجف هم باعث ازدحام و تجمع جویندگان علم در کلاسش شد. وی در زبان علماء به شریعت مدار و شیخ الشریعة معروف شد. از شاگردانش می‌توان به این افراد اشاره کرد:
سید علی اظهر کجوی (صاحب مجله اصلاح)
سید عبدالهادی بن میرزا اسماعیل شیرازی
شیخ محمد حسن بن محمد مظفر نجفی
سید علی مدد نجفی
آقا بزرگ طهرانی (که از شیخ الشریعة موفق به دریافت اجازه روایت شده بود.)
سید حسین طباطبائی بروجرد.
آثار
برای شیخ الشریعه آثاری چند ذکر شده است:
اناره الحالک فی قرائه ملک و مالک
ابانه المختار فی ارث الزوجه من ثمن العقار (محسن امین نقل کرده که آخوند خراسانی در حاشیه این کتاب اعتراضاتی را نگاشته بوده که شیخ الشریعه با رساله‌ای به نام «صیانة الابانة» بدان‌ها پاسخ گفته است.)
رسالة فی احکام العصیر العنبی
اصاله الصحه
حاشیه فصول
قاعدة صدور در حکمت
قاعدة ضرر
افاضه القدیر فی خل العصیر
قاعدة طهارت
مقام علمی و مرجعیت
صاحبان تراجم از جمله محسن امین، حرزالدین و مدرس تبریزی، مراتب فضل و کمال و جامعیت علمی او را ستوده و او را در علوم عقلی و نقلی، یکی از سرآمدان روزگار خویش نام برده‌اند. وی در سال ۱۳۱۳ق به حج مشرف شد و پس از مراجعت، بر مسند افتاء و قضای حوائج مؤمنین نشست. بسیاری از مردم در زمان حیات سید محمد کاظم یزدی و میرزا محمد تقی شیرازی به شیخ الشریعة رجوع کرده و از وی تقلید می‌کردند اما پس از درگذشت این دو عالم، شیخ الشریعه یگانه مرجع جهان تشیع شد.
محمدعلی مدرس تبریزی، او را از علمای طراز اول نامیده و در تجلیل از وی می‌نویسد:
«او جامع معقول و منقول، حاوی فروع و اصول، فقیه اصولی رجالی، حکیم متکلم، ادیب مفسر اخلاقی، بالجمله در جامعیت و اشتراک در اکثر علوم عقلیه و نقلیه، از اغلب معاصرین خود ممتاز بود، بالخصوص در رجال و علوم حدیثیه و قرآنیه، گوی سبقت از دیگران ربود. علاوه بر مراتب علمیه، بسیار لطیف المحاوره بود و قوه حافظة او را از خوارق عادات و عجایب اتفاقات می‌شمارند… مقامات علمیه‌اش نزد علمای مشاهد مقدسه، مسلم و مورد تحسین شایان و تقدیر بی‌پایان بود…».
اجازات
شیخ الشریعه از برخی از اساتید خود اجازه روایت دریافت کرد که به شرح زیر است:
سید مهدی قزوینی
شیخ محمد طه نجف
سید محمد باقر خوانساری (صاحب روضات)
میرزا محمد هاشم خوانساری (برادر صاحب روضات)
شیخ محمد حسین کاظمی
مبارزات سیاسی
ای مسلمانان! شما باید بدانید که بنا به اجماع مسلمانان و لزوم مذهبی، جهاد بر ضد کافران واجب است. اکنون ارتش ایتالیا، طرابلس را اشغال کرده مناطق مردم نشین آن را ار میان برده و مردان و زنان و کودکان را کشتار کرده‌اند. وظیفه جهاد خود را در راه خدا انجام دهید و متحد گردید و از صرف ثروت خود دریغ مدارید. پیش از آنکه خیلی دیر شود خود را برای دفاع آماده کنید.
حائری، تشیع و مشروطیت در ایران، ص۱۶۴.
زندگی شیخ الشریعة اصفهانی همزمان با اتفاقات سیاسی و نظامی مختلفی بود که وی در آن مسائل تاثیرگذار بود. وی علیه استعمارگران ایتالیایی در حمله به لیبی، حمله متجاوزان روس به شمال ایران و کشتار آزادی‌خواهان در ۱۳۲۹ ق/ ۱۹۱۱، حمله متفقین به عثمانی در ۱۳۳۲ ق/ ۱۹۱۴، و نیز تجاوز نیروهای انگلیسی به عراق و اشغال بصره در ۱۳۳۸ ق/ ۱۹۲۰، چندین فتوای جهاد صادر کرد که در آن‌ها مسلمانان سراسر جهان اسلام را به مقاومت در برابر استعمارگران و بیرون راندن آن‌ها از سرزمین‌های اسلامی و نفی و طرد هرگونه حاکمیت سیاسی، نظامی،اقتصادی و فرهنگی آنان فراخواند. نقش پررنگ وی در کنار میرزا محمدتقی شیرازی در جنبش استقلال‌طلبانه مردم عراق در تاریخ مشهود است، تا آنجا که پس از وفات میرزای شیرازی و اختیار منصب مرجعیت توسط شیخ الشریعه، عملاً رهبری انقلاب مردم در دست وی قرار گرفت. شیخ الشریعه همچون استادش، هم وظیفه نظارت بر امور و هم رابط میان رؤسای عشایر درگیر در جنگ را بر عهده داشت.
به باور عبدالهادی حائری، جامع‌ترین و منظم‌ترین اعلامیه‌ای که آگاهی زیادی را درباره جنبش به خواننده می‌داد، اعلامیه شریعت اصفهانی بوده است که در آن به اهم اهداف استعمارگران و برنامه‌های ایشان در ایجاد شکاف و اختلاف در میان مسلمانان پرداخته بود.