ولادت «سیدحسن طاهری خرم آبادی» (1357 ق)
تاریخ وقوع: 22 ربیع الاولولادت «سیدحسن طاهری خرم آبادی» (1357 ق) (۱ خرداد ۱۳۱۷ش)
تولد با بركت
حضرت آیت الله سید حسن طاهری خرم آبادی رحمت الله علیه در روز اول خرداد ماه 1317 هجری شمسی در خرم آباد به دنیا آمد. پدرش مرحوم حاج سید حیدر طاهری خرم آبادی از شاگردان برجسته مرحوم آیت الله حاج شیخ عبدالكریم حائری یزدی رحمت الله علیه و از دوستان نزدیك حضرت امام رحمت الله علیه و آیت الله گلپایگانی رحمت الله علیه بود كه پس از سال ها تحصیل و بهره بردن از محضر عالمان بزرگ حوزه علمیه اصفهان، مشهد و قم با درخواست مردم شریف خرم آباد به زادگاه خود بازگشت و تا آخر عمر به رتق و فتق امور مردم همت گماشت.
از ویژگی های بارز مرحوم حاج سید حیدر برخورداری از محبوبیت فراوان بین مردم و علمای شهر، حلم و بردباری و عدم علاقه به زخارف دنیا و مادیات بود.
آیت الله سید حسن طاهری خرم آبادی كه شیفتگی زائدالوصفی به پدر داشت، در سن 9 سالگی مجبور به بردوش كشیدن داغ هجرت پدر شد و این یتیمی زودهنگام در پرورش و استواری آینده او تأثیر بسزایی داشت.
وی از خاطرات شیرین همراهی با پدر، خاطره سفر به عتبات عالیات را ذكر می كند كه در آن، ضمن باریابی به حرم ملكوتی ائمه هدی علیهم السلام، به محضر علمای بزرگ آن دیار نیز شرفیاب شدند.
مادر او نیز كه زنی پاكدامن و از طائفه اشعریون قم بود، در حدود سال 1360 شمسی دار فانی را وداع گفت.
دوران تحصیل
آیت الله طاهری خرم آبادی تحصیلات خود را در یكی از دبستان های خرم آباد آغاز كرد. وی اصرار داشت كه با لباس روحانیت به مدرسه برود؛ اما بسیاری از معلمان شدیداً با این مسأله مخالف بودند كه پشتیبانی های مرحوم حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد طاهری، عموی ایشان، آنها را وادار به سكوت می كرد.
وی در همان دوره دبستان، با دیگر شاگردان مدرسه به مناظره در باره مسائلی چون علم و ثروت می پرداخت و گاهی كه نماز جماعت برپا می شد، امامت آن را به عهده می گرفت. با پایان یافتن دوره ابتدایی، به مدرسه علمیه كمالیه رفت و طی دو سال جامع المقدمات و سیوطی را فرا گرفت. سپس به همراه مادر خود، به قم عزیمت كرد تا تحصیلات حوزوی خود را در آن دیار عالم پرور ادامه دهد.
در نخستین روز سكونت در قم، به حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها آمد و در كنار صحن بزرگ، مشغول وضو گرفتن شد كه ناگاه چهره ای ملكوتی، او را به خود جلب نمود كه در حال بازگشت از حرم بود. بی اختیار از یكی از طلاب پرسید: این آقا كیست؟ و او پاسخ داد: حاج آقا روح الله خمینی! بدین ترتیب از همان آغاز ورود به قم، شیفته امام رحمت الله علیه شد و بعدها، به سبب رفاقت نزدیك امام رحمت الله علیه با پدرش، مورد تفقد و عنایت ویژه ایشان قرار گرفت.
در همان سال اول ورود به قم، مغنی، حاشیه ملاعبدالله و مقداری از سیوطی كه باقی مانده بود فرا گرفت.
در سال بعد معالم الاصول و شرح شمسیه و در دو سال بعد از آن، لمعه، قوانین و مطول را آموخت و در سال پنجم رسائل و مكاسب شیخ انصاری را آغاز كرد.
ظرف سه سال آن كتاب ها را به همراه جلد اول كفایه به پایان برد و جلد دوم كفایه را هم زمان با رفتن به درس خارج امام رحمت الله علیه شروع نمود.
مقداری از درس خارج قضا را در محضر آیت الله العظمی بروجردی فرا گرفت كه به دلیل فوت ایشان، از ادامه آن باز ماند. هم زمان در درس بیع امام شركت می جست و پس از تبعید امام نیز به درس مرحوم آیت الله داماد و آیت الله حاج آقا مرتضی حائری یزدی رفت.
استادان و دوستان
حضرت آیت الله طاهری خرم آبادی در دوره تحصیل خود از محضر استادان و عالمان برجسته ای كسب فیض نمود كه حوزه های علمیه خاطره مبارزات و مجاهدت های آنان را هرگز از خاطر نمی زداید.
وی با ورود به قم، حاشیه ملاعبدالله را نزد آقای هاشمی رفسنجانی فرا گرفت.
برای تحصیل معالم الاصول و مطول به نزد آقای شب زنده دار رفت و لمعه را نزد مرحوم حاج آقا حسین جزایری از فضلای خرم آباد، آقایان باقری كنی و ستوده خواند و رسائل شیخ انصاری را نزد آقایان مكارم شیرازی، شب زنده دار، مشكینی و سبحانی فرا گرفت و برای آموختن مكاسب محرمه با آقای حاج سید علی محقق داماد به مباحثه پرداخت كتاب بیع را نیز نزد آیت الله خزعلی فرا گرفت.
كفایه الاصول را نیز در محضر مرحوم شیخ عبدالجواد اصفهانی(جبل عاملی) و مرحوم سلطانی(طباطبایی) آموخت.
برای تحصیل درس خارج، به درس مرحوم آیت الله بروجردی و مرحوم امام خمینی رفت.
ایشان درباره ویژگی علمی امام رحمت الله علیه می فرماید: «بحث ایشان، شاگرد پرور بود و فكر را به كار می انداخت. تنها نقل عبارت دیگران نبود. درس ایشان تفاوت زیادی داشت با كل درس هایی كه ما تا آن موقع در حوزه دیده بودیم. الان هم معتقدم كه نوشته های فقهی و اصولی ایشان قابل طرح و استفاده و درخور دقت است. البته نمی خواهم بگویم كه نظری فوق نظرات ایشان نیست. شاگردان ایشان همان موقع به نظرات ایشان اشكال می گرفتند و خود ایشان هم مشوّق بود؛ اما نظرات ایشان در همه ابعاد به قدری عمیق و دقیق است كه همیشه قابل طرح و بحث خواهد بود. از نظر علمی می توان گفت كه حضرت امام در ابعاد مختلف فقهی، اصولی، فلسفی و عرفانی در عصر خویش فقیه و اندیشمندی استثنایی بود. حضرت امام از یك نبوغ و استعداد بالایی برخوردار بود. بدون هیچ گونه مبالغه ای می توانم بگویم بعد از معصومین علیهم السلام حضرت امام یك انسان استثنایی بود».
آیت الله طاهری خرم آبادی، پس از تبعید امام، در درس آقایان گلپایگانی، شیخ مرتضی حائری و داماد شركت نمود و از محضر مرحوم حاج آقا حسن فرید اراكی بهره های فراوان برد.
در بخش فلسفه نیز، ایشان منظومه ملاهادی سبزواری را نزد مرحوم آیت الله حاج آقا مصطفی خمینی و آیت الله امینی آموخت.
اشارات و الهیات شفا را نزد آیت الله جوادی آملی و مقداری از اسفار را نزد مرحوم علامه طباطبایی فرا گرفت. بخشی از اسفار را نیز در محضر آیت الله شهید مطهری خواند.
ایشان در دوره سطح با آقایان سید احمد مرعشی، سید علی محقق، عمید زنجانی به مباحثه می پرداخته است و از هم مباحثه ای های دوره تحصیل درس خارج، از آقایان مؤمن، حسینی كاشانی، ربانی املشی و حاج حسن تهرانی نام می برد.
فعالیت های علمی و فرهنگی
آیت الله طاهری خرم آبادی، در سال های متمادی حضور در حوزه علمیه قم، خدمات علمی و فرهنگی شایانی را به این حوزه سترگ تقدیم داشته است.
در بخش تدریس، ایشان بسیاری از كتب دوره سطح را به نوآموزان حوزه درس داده است و هم اكنون نیز به تدریس درس خارج فقه و اصول مشغول است و طلاب و فضلای بسیاری را به جامعه علمی و فقهی كشور ارزانی داشته است.
در كنار تدریس، از سال های پیش از انقلاب تاكنون، در نشریات گوناگونی، مقاله های جامع علمی و سیاسی خود را به چاپ رسانده است كه برخی از آنها به صورت كتاب منتشر شده است.
تألیفات
برخی از كتاب هایی كه ایشان تاكنون به رشته تحریر درآورده، بدین شرح است:
1- رساله فی صله الرحم و قطیعتها؛
2- رساله فی مقدار المهر؛
3- مسأله ولایه الفقیه فی كلام الشیخ الانصاری؛
4- اسلام و مسائل اجتماعی؛
5- ولایت فقیه و حاكمیت ملت؛
6- جهاد در قرآن؛
7- رساله ای در عموم حجیت بینه.
8- ردّ شبهات وهابیه(در دست چاپ)
9- منابع مالی اسلام در حكومت اسلامی(در دست چاپ)
10- كتاب الخمس(در دست چاپ)
11- ذبایح اهل كتاب(در دست چاپ)
12- كتاب ولایه الفقیه(در دست چاپ)
فعالیت های سیاسی
زندگی عالمان مجاهد در عصر ما، همواره با مبارزه با رژیم منحوط پهلوی همراه بوده است. آیت الله طاهری خرم آبادی نیز، چون دیگر عالمان عصر خویش و مانند پیر و مراد و مقتدای خویش، حضرت امام خمینی رحمت الله علیه حكومت ننگین پهلوی و سكوت در مقابل ستم های آن را برنمی تابید و روز و شب را به مبارزه با آن می گذراند.
سخنرانی ها، نامه ها و اعلامیه ها، به زندان رفتن ها و شكنجه شدن های وی نقش مهمی را در پیشبرد انقلاب و پیروزی آن ایفا می كرد كه ذكر نمونه ها و شرح آن، در این مختصر نمی گنجد.
در سال 1341، شاه و عوامل آن، لوایح ششگانه ای را با ظاهر اصلاحات و ایجاد رفاه برای مردم تدوین كردند و می خواستند آن را به رفراندوم بگذارند.
امام رحمت الله علیه كه به خوبی از حیله ها و عوام فریبی های شاه اطلاع داشت، مخالفت خود را با لوایح اعلام نمود و به آیت الله طاهری خرم آبادی نیز دستور داد كه به خرم آباد برود و مسائل مطرح شده را با علما و مردم آن دیار در میان بگذارد.
تلاش آیت الله طاهری خرم آبادی در آن روزگار برای رساندن پیام امام رحمت الله علیه و گرد هم آوردن علمای خرم آباد و تصمیم گیری برای مسائل پیش آمده، نقطه عطفی در مبارزات ایشان می باشد. ایشان پس از مدتی به قم رفت و گزارش مذاكرات علما و جریان های پیش آمده در شهر را به اطلاع امام رحمت الله علیه رساند.
وی در اوایل سال 1342 به منظور تبلیغ و در آستانه ماه محرم، تصمیم به عزیمت به كاشان گرفت و آن را با امام رحمت الله علیه در میان گذاشت.
امام (ره) موافقت فرمودند و پیام هایی برای علمای كاشان با موضوعیت جریان های پیش آمده و ضرورت مبارزه با رژیم شاه، دادند. وی ضمن رساندن این سخنرانی های مهم و افشاگرانه ای را در ایام ماه محرم انجام داد كه شور عجیبی در مردم كاشان ایجاد كرد و ساواك و عوامل رژیم پهلوی را هراسناك ساخت. همچنین سخنرانی وی پس از حادثه پانزدهم خرداد در حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها در حمایت از امام ره و محكوم كردن جنایات رژیم، در كارنامه مبارزاتی او می درخشد.
در طول سال های مبارزه، آیت الله طاهری خرم آبادی، بارها و بارها مورد تعقیب ساواك قرار گرفت و بارها تبعید یا زندانی شد. اما بینش صحیح وی از انقلاب و همچنین اطاعت محض از امام رحمت الله علیه و علاقه وافر به ایشان، تبعید و زندان و... را بر ایشان هموار می ساخت.
ایشان هدف امام خمینی رحمت الله علیه از نهضت را این گونه بیان می كند:«از پای درآوردن حكومت سلطنتی در حد ساقط كردن آن و یا ضعیف كردن آن، به عنوان هدف میان مدت برای همه روشن بود. اما هدف نهایی نمی خواهم بگویم برای همه، ولی برای بسیاری از مبارزان نیز مجهول بود. به هر حال تا قبل از مطرح شدن مباحث ولایت فقیه حضرت امام، بحثی در مورد نظام جایگزین رژیم شاهنشاهی نشده بود. مباحث امام افق مبارزه را وسیع تر كرد و یك هدف مشخص و روشن را برای نهضت ترسیم كرد و آن، حكومت اسلامی و مسأله ولایت فقیه بود»
آیت الله طاهری خرم آبادی، در حدود سال 56 به عضویت رسمی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم درآمد، هر چند پیش از آن نیز در فعالیت های مبارزاتی با اعضای این مركز همكاری داشت.
مسئولیت ها
فعالیت های سیاسی آیت الله طاهری خرم آبادی به پیش از انقلاب محدود نیست. ایشان پس از پیروزی شكوهمند انقلاب اسلامی نیز در مسئولیت های گوناگون به ایفای نقش پرداختند و خدمات ارزشمندی را در عرصه های گوناگون به انجام رساندند.
برخی از فعالیت های ایشان پس از پیروزی انقلاب بدین شرح است:
1- عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی به نمایندگی از مردم لرستان؛
2- عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم؛
3- نمایندگی امام در امور حج و زائران بیت الله الحرام؛
4- نمایندگی حضرت امام در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال 1360
5- نمایندگی امام در پاكستان؛
6- عضویت در مجلس خبرگان رهبری و عضویت در هیأت رئیسه آن؛
7- امامت جمعه موقت تهران با حكم مقام معظم رهبری.
آیت الله طاهری خرم آبادی در حوزه علمیه قم به تدریس فقه و اصول می پرداختند و شاگردان مبرزی را به جامعه اسلامی تقدیم داشتند.
این عالم وارسته پس از عمری مجاهدت، سرانجام در هفدهم شهریور سال یكهزار و سیصد و نود و دو به دیار حق شتافت.
روحش شاد.