زندگینامه
تاریخ وقوع: وفات «میرزا آقا ترابی» (1382 ق)زندگی نامه آیةالله میرزا آقا ترابی از نگاه حجةالاسلام و المسلمین سید طاهر شاهچراغی
متنی منتشر نشده از حضرت حجت الاسلام والمسلمین مرحوم کربلایی سید طاهر شاهچراغی به نقل از کتاب اعلام دامغان
پیرامون زندگینامه حضرت آیت ا... میرزا آقا ترابی دامغانی (رحمت ا... علیه) و احفاد ایشان
حضرت حجت الاسلام آقای سید میرزا آقا ترابی استاد فقید نگارنده رحمت ا... و حشره ا... مع اجداده الطاهرین.
آقای شیخ محمد رازی مولف کتاب آثار الحجه که در حالات علماء و بزرگان شیعه از بدو تاسیس حوزه علمیه قم یعنی از زمان مرحوم آیت ا... الحائری قدس سرّه الی زماننا هذا برشته تحریر درآورده در جلد دوم آثار الحجه در شرح حال مرحوم فقید ترابی می نویسد: «دامغان ـ در این شهرستان که سر راه مشهد و خراسان واقع است یکی از رجال برجسته علم و تقوی و مدرسین بزرگوار با علم و عمل حوزه علمیه قم اقامت دارد و ایشان جناب آقای سید میرزا آقای ترابی دامغانی می باشد که بزیور صلاح و سداد و قدس و ورع آراسته و به لباس معرفت و ایمان پیراسته اند در سنه 1310 قمری هجری در دامغان متولد شده و پس از طیّ مقدمات مهاجرت بتهران نموده و مدت سه سال از مرحوم آقا شیخ مسیح طالقانی و اساتید دیگر درس گرفته پس از آن مشرف بمشهد مقدس در خدمت مرحوم آقا شیخ حسن برسی و مرحوم حاج ملا عباسعلی فاضل و آقا بزرگ رضوی تلمّذ نموده و بعد مجدّداً بتهران آمده و از مرحوم آقا سید محمد تنکابنی و آقا سید حسن یزدی استفاده منقول فقه و اصول و از مرحوم میرزا طاهر تنکابنی استفاده معقول اسفار و شفاء و مقداری قانون شیخ نموده و در سال 1341 قمری هجری سال دوم تاسیس حوزه بقم مشرف و از محضر مرحوم آیت ا... حایری و آیت ا... آقای میرسید علی یثربی کاشانی و مرحوم آیت ا... حجت و آیت ا... فیض استفاده نموده و مدت هفده سال در قم اقامت نموده و تدریس کفایه و رسائل و مکاسب و شرح منظومه نموده و در اواخر مرحوم آیت ا... حائری امر برفتن بدامغان بمعظمٌ له نموده و ایشان حسب الامر آیت ا... و حسب التقاضای اهالی دامغان حرکت بانجا کرده و در موقعی که مدارس بکلی خالی و در تصرّف فرهنگ و دولت بوده مشغول بوظایف دینی از اقامه نماز جماعت و تبلیغات دینی گردیده تا کم کم بحول و قوّه الهی و توجّهات حضرت ولیّ عصر (عجل ا... له الفرج) مدارس دامغان را دائر تا بجائیکه امروز سه مدرسه حسابی از طلّاب و محصّلین و متجاوز از صد نفر طلبه حقوق مرتب که بانها داده میشود مشغول تحصیل هستند و یکی از شهرستان هائی است که پس از قم حوزه علمیه اش دائر و از بسیاری از حوزه های دیگر مرتب و گرم تر است.»
مولف گوید: جناب حجت الاسلام ترابی از شخصیتهای برجسته فضل و تقوی و خلق و صفایند که در زاویه دامغان خلیده و بخدمات دینی و اجتماعی و تدریس و تربیت اهل علم اشتغال دارد. (1)
نگارنده گوید شخصیت مرحوم استاد فقید آقای ترابی رحمت ا... علیه بر احدی از اهالی دامغان پوشیده نیست بخصوص این بنده که از اوائل تحصیلم زیر سایه آن بزرگوار که در واقع سمت پدری و استادی داشتند تا اینکه دوره مکاسب را دقیقا زیر نظر مرحوم استاد درس گرفته و سطوح عالیه در خدمتشان فرا گرفتم تقریبا مدت هفده سال از محضرشان محظوظ گردیده مخصوصاً در عالم رؤیا عنایاتی از حضرت ولی عصر عجل ا... فرجه الشریف مشاهده نمودم که از بیان آن بواسطه اطالة سخن معذورم.
در گرفتن سه مدرسه بنام مدرسه موسویه و مدرسه مطلب خان و مدرسه حاج فتحعلی بیک قاجار سالها مبارزه ها کردند و رنجها دیدند مخصوصاً مدرسه حاج فتحعلی بیک که بنای آن را خراب نموده و از صورت مدرسه علمیه خارج و بعنوان دبیرستان درآورده بودند به اهل علم برگشت و فعلاً مرکز جمله علوم و شاگردان مکتب جعفری است مرحوم آقای ترابی مردی وارسته و بی اعتنا بودند و کراراً میفرمود فقط دلخوشی من همین ساعتی است که با رفقای مدرسه گرد یکدیگر نشسته ایم، اگر این محفل انس نبود گمان میکنم در دنیا هیچ چیز دیگر نبود. مطالب زیاد است، حمل بر قلم فرسائی نشود. آثار قلمی ایشان چند جلدی مانده که ورثه درصدد چاپ آن هستند. کتابهای ملکی خود را پس از فوت وقف بر کتابخانه مدرسه حاج فتحعلی بیک نمودند حتی فرشی که یک تخته قالی است آنرا هم در همان کتابخانه وقف نمودند که الان موجود است تا سنة 1382 در روز چهارده شعبان در طهران در بیمارستان دکتر علی سعادت بمرض قلبی درگذشتند و جنازه ایشان با تشریفات تمام در بین چندین هزار جمعیت از اهالی دامغان و طهران حمل بشهرستان قم و در صحن کوچک مطهر حضرت معصومه در یکی از حجرات که مرحوم آیت ا... لنگرودی مدفونند در همان اطاق جلو درب ورودی دفن شد.
بر لوح مزارشان این اشعار نوشته شده:
چو ذرّه که جذبش کند آفتاب ترابی بپیوست با بوتراب
گلی بود از گلستان گشته دور رهاندش بعزت خدای غفور
بگلزار پاکان دین جا گرفت وزین خاکی تنگ بالا گرفت
خوشا حال او کز چنین جای داشت بشد با عمل سوی خرّم بهشت
طریق تولای حیدر گرفت وزین دوستی قرب حیدر گرفت
اجاب دعوه ربّه فی 14 شعبان 1382
مرحوم آقای ترابی اولاد ذکور نداشتند فقط یکدختر از ایشان باقی مانده که همسر عموزاده ایشان است و فعلاً جناب سلاله السادات العظام حاج میرزا حسین ترابی که برادر آنمرحوم میباشند در مسجد جامع بجای برادرشان نماز جماعت میخوانند و مجاز در اخذ سهم امام و به سرپرستی طلاب علوم دینیه و تقسیم شهریه اشتغال دارند.
«1» فرزند برومند، فاضل و دانشمند آقا میرزا حسین ترابی، جناب حجت الاسلام آقای سید محمود ترابی می باشند که فعلاً در شهرستان قم سالها است بخارج فقه و اصول اشتغال دارند و آنچه بنده بخاطر دارم در خارج فقه آیت ا... گلپایگانی و خارج اصول آیت ا... حاج شیخ مرتضی حایری مشغولند و در موقع بازگشت به دامغان در مسجد محله خود اقامه جماعت می نمایند.
امید است مومنین همواره از وجود ایشان منتفع گردند.
«2» دیگر از احفاد و نواده های دختری جناب استاد فقید ترابی سلاله السادات جوان فاضل دانشمند آقای سید محسن ترابی فرزند آقا سید محمد خیاط میباشند که فعلاً در مدرسه حقانی در ردیف جوانان خوش ذوق و با حرارت سرگرم تحصیل و انشاء ا... آینده روشنی دارند خداوند ایشان و همه جوانان و سربازان حضرت ولیّ عصر علیه السلام را بمنتهی آرزوی علم و عمل برساند. ]نگاه جوان: مرحوم آقا سید محسن ترابی، مدتی مسئول دفتر شهید آیت ا... قدوسی (ره) بودند.[
«3» یکی دیگر از بستگان نزدیک مرحوم آقای ترابی یعنی همشیره زاده ایشان جناب آقای شیخ محمد ترابی فرزند آقای کربلائی رحمت ا... خیاط که از اخیار این شهرستان میباشند. جناب اقای شیخ محمد ترابی فعلاً مقیم در شهرستان مذهبی قم و اشتغال بتحصیل خارج فقه و اصول دارند و معظمٌ له از لحاظ خدمات منبری در ایام مناسب سهم بسزائی دارند و قلم ایشان هم بطوری که ملاحظه کردم قابل تمجید است «وفقه ا...». (2)
«4» دیگر از خواهرزادگان از مرحوم آقای ترابی جناب فاضل روشن فکر آقای شیخ حسن امینیان میباشند که فعلاً در قم اشتغال به تحصیل دارند و انشاء ا... امید است از علماء مبرّز و خدمتگزار صدیق بدین و مورد عنایت حضرت ولیّ عصر سلام ا... علیه باشند.
«5» از همین فامیل و بستگان و عموزادگان مرحوم آقای ترابی فرزندان آقا سید باقر ترابی، جناب آقای سید عبدا... ترابی و آقای سید ابوالفضل ترابی و آقای سید محمد ترابی میباشند که آقای سید عبدا... فعلاً در گنبد قابوس مشغول تبلیغ و آقای سید ابوالفضل در مشهد مقدس و آقای سید محمد ترابی در قم اشتغال به تحصیل دارند.
پانویس
(1) آثار الحجه الرازی جلد دوم صفحه 299
(2) جناب حجت الاسلام والمسلمین حاج آقا شیخ محمد ترابی سالهاست که از قم به دامغان بازگشت نموده اند و اشتغال به اشاعة فرهنگ و معارف اسلامی از طریق تدریس در حوزه علمیه و محیط های دانشگاهی و مجالس عمومی و خصوص دارند. (ایّدهم ا... انشاء ا...)