شخصیت‌شناسی سید جعفر مرتضی عاملی
تاریخ وقوع: وفات علّامه سید جعفر مرتضی عاملی (1398 ش)مقدمه:
بزرگداشت عالم، به‌ویژه عالم دینى، آن هم نه فقط بعد از مرگش که در دوران حیاتش، کارى است ضرورى و نقش آن در ترویج دین و دانش و تشویق دیگران به تعلیم و تعلم، امرى است بدیهى.
در این نوشتار، ما را سر آن است که به تعریف و تجلیل از علامه معاصر، جعفر مرتضى عاملى که سال‌هاست در راه ترویج دین و مذهب تشیع قلم مى‌زند و لحظه‌اى از این کار دست نکشیده، بپردازیم؛ باشد که در دل خوانندگان شورى برانگیزد و شیرینى تحصیل دانش دین را به آنان بچشاند.
ولادت و خاندان:
حضرت علامه جعفر بن مصطفى بن مرتضى العاملى، در سال 1364 ق، در روستاى« عیتا الجبل» از منطقه جبل عامل به دنیا آمد. خاندان وى، شاخه‌اى از ساداتند و نسبشان به« حسین ذی الدمعه»، فرزند زید شهید مى‌رسد. این خاندان، عالمان زیادى داشته که یکى از آنان« سید حیدر» بوده است که در جبل عامل، صاحب مدرسه علمیه بوده و صاحب« اعیان الشیعه»، در آن درس مى‌خوانده است.« سید حیدر»، دو برادر داشته است به نام‌هاى« سید جواد» و« سید مرتضى» که دومى جد استاد سید جعفر است.
پدر حضرت علامه؛ یعنى« سید مصطفى»، گرچه معمم نبوده، ولى از اهل علم بوده و به تعبیر اهالى آن منطقه،« عصامی» بوده است و اتفاقا شغلش هم معلمى بوده است و در واقع، اولین استاد حضرت علامه مى‌باشد.« سید مصطفى»، تألیفات هم داشته است که یکى از آنها« شرح دعاى افتتاح» مى‌باشد و توسط فرزندش احیاء شده است.
تحصیلات:
سید جعفر، پس از گذراندن تحصیلات ابتدایى نزد پدر بزرگوارش و استفاده‌هاى فراوان از کتابخانه عظیم وى و مطالعه آثارى در زمینه ادبیات، در سال 1382 ق، براى تحصیل علوم دینى راهى نجف اشرف شد و مدتى در« مدرسه البروجردی الصغیر» مشغول بود، سپس وارد« جامعة النجف الدینیة» شد که تحت اشراف آیت‌الله کلانتر بود.
ایشان مدت شش سال در نجف مشغول تحصیل بود؛ یعنى از سال 1382 الى 1388 که در این خلال، در سال 1384 ازدواج مى‌کنند و در همان سال، رساله« الالغاز» ابن هشام نحوى را تحقیق و چاپ مى‌کنند که این نشانگر تبحر ایشان در ادبیات عرب است در آن سال‌ها و همچنین بیانگر این‌است که ایشان از جوانى تألیف را آغاز نموده‌اند.
ایشان پس از شش سال سکونت در نجف، در سال 1388؛ یعنى سال 1347 ش، به قم آمدند و مى‌شود گفت پس از« سید عبد الله سید شرف الدین»، ایشان نخستین طلبه لبنانى است که ساکن شهر مقدس قم شدند. حضرت علامه، به واسطه« سید عبد الله سید شرف الدین»، در «مدرسه خان» با حلقه مباحثه علمى حضرات آیات، سید مهدى روحانى، آذرى قمى و احمدى میانجی رحمهم الله تعالى و آیت‌الله میرمحمدى حفظه الله- آشنا شدند و در درس حضرات آیات میرمحمدى، شبیرى، علامه فانى، حائرى و آملى شرکت کردند.
پژوهش:
یکى از نویسندگان لبنانى، مطالبى را در توهین به ساحت مقدس امام رضا( ع)، منتشر کرد و علامه سید جعفر، در پاسخ به وى مقالاتى را در مجله عربى« الهادی» که توسط دارالتبلیغ آن زمان منتشر مى‌شد، تحریر نمود. این مقالات، بعدا به‌صورت کتابى مستقل به نام« الحیاة السیاسیة للإمام الرضا( ع)» منتشر گردید.
پس از این، حضرت علامه به تحقیق پیرامون موضوع سرقت اموال بصره از سوى ابن عباس پرداختند و کتاب« ابن عباس و أموال البصرة» را در سال 1397 منتشر نمودند.
استاد مرتضى به پژوهش‌ها و تألیفاتى روى آورد که کمتر به آن توجه شده یا به شیوه علمى و مستند انجام نشده بود. تحقیق وى در موضوع حدیث« افک» سبب شد به موضوع سیره نبوى وارد شود و به‌تدریج کتاب« الصحیح» را تدوین نماید.
در واقع استاد، حیات علمى خود را با این کتاب‌ها آغاز نمودند و بحمدالله تاکنون، مجدانه مشغول تحقیق و تألیف هستند و تا به امروز موفق شده‌اند 73 عنوان کتاب در 168 جلد به جامعه علمى تقدیم کنند که در بخش تألیفات بدان اشاره خواهیم کرد.
تدریس:
یک سال قبل از پیروزى انقلاب اسلامى، از استاد دعوت شد تا در یکى از مدارس علمیه قم درس تاریخ اسلام بگویند. ایشان، بحث سیره نبوى را آغاز مى‌کنند و در واقع، این کلاس و همچنین تحقیق پیرامون موضوع حدیث« افک»، خمیرمایه تألیف موسوعه عظیم« الصحیح من سیرة النبى الأعظم» مى‌شوند.
از طرف دیگر، ایشان از آن تاریخ تاکنون، حلقات درس را ادامه داده‌اند، چه در قم و چه در لبنان و خواه جلسه تاریخى باشد یا تفسیرى و یا موضوع دیگر که هیچ‌کدام، اهمیتش کمتر از تدریس دروس مصطح حوزه‌اى نیست.
بازگشت به لبنان:
حضرت علامه، در سال 1414 به لبنان بازگشتند، اما خروج از قم باعث رکود علمى ایشان نشد، بلکه ایشان در لبنان تحقیقات علمى و حلقات درس خود را ادامه دادند و آنچه در آثار ایشان نمود دارد و مبناى ایشان در این تألیفات به‌حساب مى‌آید، دفاع از مبانى شیعه و حساسیت فراوان در این موضوع و دفاع از اهل بیت عصمت و طهارت است؛ به‌گونه‌اى که به نظر مى‌رسد دیدگاه‌هاى کلامى ایشان بر ثبت وقایع تاریخى تأثیر گذاشته و با این مبنا، رویدادهاى تاریخ اسلام و سیره اهل بیت را تدوین مى‌نماید.
تألیفات:
1. إبن عباس و أموال البصرة؛
2. إبن عربی( سنی متعصب)؛
3. أبوذر( لا اشتراکیة ... لا مزدکیة ...)؛
4. أحیوا أمرنا؛
5. الآداب الطبیة فی الإسلام؛
6. إدارة الحرمین الشریفین فی القرآن الکریم؛
7. الإسلام و مبدأ المقابلة بالمثل؛
8. أفلا تذکرون ( حواریات فی الدین و العقیدة)؛
9. أکذوبتان حول الشریف الرضی( التقی الزاهد)؛
10. الإمام على و النبی یوشع( ع)؛
11. أهل البیت( ع) فی آیة التطهیر؛
12. براءة آدم( ع) حقیقة قرآنیة؛
13. بنات النبی( ص) أم ربائبة؛
14. البنات ربائب ... قل: هاتوا برهانکم؛
15. بیان الأئمة و خطبة البیان فی المیزان؛
16. تخطیط المدن فی الإسلام؛
17. تفسیر سورة الفاتحة؛
18. تفسیر سورة الکوثر؛
19. تفسیر سورة الماعون؛
20. تفسیر سورة الناس؛
21. تفسیر سورة هل أتى( 2 جلدى)؛
22. توضیح الواضحات من أشکل المشکلات؛
23. الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا؛
24. الحاخام المهزوم( هکذا یحاور الیهود)؛
25. حدیث الإفک؛
26. حقائق هامة حول القرآن الکریم؛
27. حقوق الحیوان فی الإسلام؛
28. الحیاة السیاسیة للإمام الجواد( ع)؛
29. الحیاة السیاسیة للإمام الحسن( ع)؛
30. الحیاة السیاسیة للإمام الرضا( ع)؛
31. خسائر الحرب و تعویضاتها( نموذج من حیاة الإمام على( ع))؛
32. خلفیات کتاب مأساة الزهراء( ع)( 2 جلدى)؛
33. خلفیات کتاب مأساة الزهراء( ع)( 6 جلدى)؛
34. دراسات و بحوث فی التاریخ و الإسلام( 4 جلدى)؛
35. دراسة فی علامات الظهور؛
36. ربائب الرسول( ص)( شبهات و ردود)؛
37. رد الشمس لعلى( ع)؛
38. الزواج الموقت فى الإسلام( المتعة)؛
39. زواج المتعة( تحقیق و دراسة، 3 جلدى)؛
40. سلمان الفارسى فى مواجهة التحدی؛
41. سنابل المجد( قصیدة مزجاة إلى روح الإمام الخمینی و إلى الشهداء الأبرار)؛
42. السوق فی ظل الدولة السلامیة؛
43. سیاسة الحرب فی دعاء أهل الثغور( أسس و منطلقات)؛
44. شبهات یهودی؛
45. الشهادة الثالثة فى الأذان و الإقامة؛
46. الصحیح من سیرة الإمام على( ع)( 30 جلدى)؛
47. الصحیح من سیرة النبى الأعظم( ص)( 35 جلدى)؛
48. صراع الحریة فى عصر الشیخ المفید؛
49. طریق الحق( حوار مع عالم جلیل من علماء أهل السنة و الجماعة)؛
50. ظاهرة القانونیة من أین؟ و إلى أین؟؛
51. ظلامة أبی طالب( ع)؛
52. ظلامة أم کلثوم( ع)؛
53. عاشوراء بین الصلح الحسنی و الکید السفیانی؛
54. على( ع) و الخوارج( 2 جلدى)؛
55. الغدیر و المعاندون( عواصف علی ضفاف الغدیر)؛
56. القول الصائب فی إثبات الربائب؛
57. کربلاء فوق الشبهات؛
58. لست بفوق أن أخطئ من کلام على( ع)؛
59. لماذا کتاب مأساة الزهراء( ع)؛
60. مأساة الزهراء( ع)( 2 جلدى)؛
61. مختصر مفید( أسئلة و أجوبة فى الدین و العقیدة، 14 جلدى)؛
62. مراسم عاشوراء( شبهات و ردود، 2 جلدى)؛
63. المسجد الأقصى أین؟؛
64. المصطفى من سیرة المصطفى( ص)( 2 جلدى)؛
65. مقالات و دراسات؛
66. منطلقات البحث العلمی فى السیرة النبویة؛
67. المواسم و المراسم؛
68. موقع ولایة الفقیة من نظریة الحکم فى الإسلام؛
69. موقف على( ع) فی الحدیبیة؛
70. میزان الحق( شبهات و ردود، 4 جلدى)؛
71. نقش الخواتیم لدى الأئمة( ع)؛
72. الولایة الإلهیة؛
73. ولایة الفقیة فى صحیحة عمر بن حنظلة.
وفات:
سرانجام علامه سید جعفر مرتضی عاملی در ۴ آبان ۱۳۹۸ش مطابق با ۲۷ صفر ۱۴۴۱ق در بیروت درگذشت و در زادگاهش واقع در منطقه جبل عامل دفن شد.