وفات «مشفق کاشانی» از شاعران برجسته (1393 ش)
تاریخ وقوع: 28 دیبیست و هشتم دی ماه سالگرد درگذشت شاعر برجسته ایرانی و افتخار کاشان مرحوم عباس کی منش ملقب به «مشفق کاشانی».
عباس کی منش (ملقب به مشفق کاشانی) در سال ۱۳۰۴ شمسی در شهر کاشان پا به عرصه هستی گذاشت. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود و تحصیلات دانشگاهی را تا اخذ درجه فوق لیسانس در دانشگاه تهران به پایان برد. سرود زندگی، سراب آفتاب، آذرخش – آینه خیال – گزینه ادبیات معاصر- شب همه شب – هفت بند التهاب – پنجره ای به آفتاب – در صلای غم – تضمین ۱۲ بند محتشم کاشانی – سیرنک از جمله آثار وی است.
مشفق کاشانی تا کنون حدود ۳۰ مجموعه شعر از آثار گذشتگان و شاعران معاصر در زمینه های مختلف را تصحیح و گرداوری کرده است.
زندگینامه
عباس کی‌منش مشهور به مشفق کاشانی شاعر ایرانی است که زندگی و مرگش با شعر پیوند داشت اما به باور بسیاری به دلیل فروتنی اش آنگونه که شایسته او بود در دوران حیاتش شناخته نشد.
مشفق کاشانی در ۲۳ مرداد ۱۳۰۴ خورشیدی در کاشان به دنیا آمد. او تا مقطع کارشناسی ارشد را در دانشگاه تهران گذراند و سپس پیشه معلمی را برگزید و برای ۳۷ سال در آموزش‌وپرورش به خدمت معلمی پرداخت.
مشفق کاشانی و مادر
مشفق کاشانی مسیر هنری خود را مدیون مادر می‌داند؛ مادری قالیباف که مشوق او و آموزگار روش زندگی اش بود. وی در شعری تاثیرگذار که پیشکش مادرش کرده است از ارادت و دِین خود به مادر هنرمندش می‌گوید:
«چیست این گل شکفته در قالی
می‌درخشد چو شعله آتش
تاروپودش تنیده از احساس
رنگ و رویش تهی زدوده غش
گُلی آیینه بند نقش بهار
گلی از دودمان اشک و عطش...»
زندگی شعری مشفق کاشانی
مشفق‌کاشانی تخلصی بود که عباس کی‌منش برای در حیات شعری‌اش برگزید. او در میان قالب‌های شعری، بیش از همه به غزل علاقه داشت، غزلی که از سبک عراقی بهره می‌برد. با این همه شعرهایی نیز در قالب قصیده، مثنوی، چارپاره، ترانه و تصنیف از او به یادگار مانده که او را جاودانه ساخته است. آثار مشفق کاشانی عبارتند از؛ «صلای غم» تضمین ۱۲ بند محتشم کاشانی، «خاطرات»، «سرود زندگی»، «شراب آفتاب»، «آذرخش»، «آینه خیال»، «بهار سرخ سرود»، «هفت بند التهاب»، «نقشبندان غزل»، «انوار ۱۵ خرداد»، «خلوت انس»، تصحیح «دیوان حاج سلیمان صباحی بیدگلی»، «مجموعه شعر جنگ»، «راز زمستان» و «سیرنگ».
مشفق کاشانی دوستی عمیقی با برخی از شاعران معاصر داشت و همواره در جلسات شعری خانه شاعران که او سال‌ها ریاست آن را برعهده داشت از یاران شاعرش یاد می‌کرد. او در جایی درباره دوستی‌اش با سهراب سپهری که او نیز اهل کاشان بود می‌گوید: «باور نمی‌کنید؛ سهراب آدم عجیبی بود. بسیار حساس و مردم‌دوست. ساعت‌ها می‌نشست و از وضع زندگی، دردها و رنج‌های روستاییان می‌پرسید و سخت متأثر می‌شد. همیشه به غیر از وسایل نقاشی، چند جلد کتاب از جمله حافظ همراه خود داشت. بعضی از شب‌ها در کلبه روستاییان می‌نشست و از غزل‌های حافظ برای‌شان می‌خواند...».
او از دوران دوستی خود با اخوان ثالث نیز چنین یاد می‌کند: «یک شب که باران شدیدی می‌بارید، با وسیله شخصی خودم اخوان را به منزلش رساندم. مرا به اتاقی برد که پر از کتاب بود و کتاب‌ها روی هم انباشته شده بود. او پس از گفت‌وگو با خانواده، فرزند کوچکش را که در قنداق پیچیده بود، نزد من آورد و همان‌طور که در اتاق قدم می‌زد، ترانه‌های خراسانی را برای بچه‌اش می‌خواند و ترانه‌ها را با صدایی که از عمق جانش مایه می‌گرفت، زمزمه می‌کرد».
«سهیل محمودی» شاعر معاصر در جلسه‌ای که پس از درگذشت مشفق کاشانی به مناسبت هشتاد و نهمین تولد او در خانه شاعران برگزار شد، درباره مشفق و دوستی دیرین او با شاعران گفت: استاد کاشانی یک دوره طولانی با نسل‌های گوناگون زیسته. از پرتو بیضایی و محمدعلی ناصح که جزو اساتید او بوده اند تا استاد مهرداد اوستا، پرویز بیگی و زنده یاد قیصر امین پور تا نسلی که فرزندان او به شمار می روند.
مشفق و مسوولیت های شعری
مشفق کاشانی در طول سال‌هایی که در حوزه شعر فعال بود، مسوولیت‌هایی نیز در برخی مراکز از جمله شورای‌عالی شعر، مرکز موسیقی صداوسیما، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران، شورای شعر ستاد اقامه نماز، ریاست شورای شعر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و... بر عهده داشت.
او همچنین سال‌ها ریاست خانه شاعران را عهده دار بود.
تجلیل‌ها و تقدیرها
برای مشفق کاشانی تقدیرنامه‌ها و تجلیل‌های زیادی موجود است که از جمله آن‌ها می‌توان به بزرگداشت او در تالار وحدت که با حضور افراد سرشناس و خود او برگزار شد، اشاره کرد. این بزرگداشت از طرف انجمن‌های ادبی با حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همزمان با چاپ کتاب به رنگ آینه برگزار شد.
همچنین در ۱۳۹۲ خورشیدی در همایش نکوداشت مشفق کاشانی که با حضور رهبر انقلاب و جمعی از شاعران برگزار شد از این شاعر معاصر تقدیر و تجلیل شد.
مشفق؛ شاعری دلسپرده به دین و انقلاب
مشفق کاشانی از جمله شاعرانی بود که همواره اشعارش با مضمون هایی مذهبی چون دین، امامان معصوم و اعتقادات شیعه همراه بود. او که در جلسات شعری رهبر انقلاب نیز حضور می‌یافت و شعرخوانی می‌کرد؛ شاعری مورد توجه و علاقه رهبری نیز بود. در همین پیوند، رهبر انقلاب در دیداری که با دست‌اندرکاران همایش نکوداشت مشفق کاشانی در ۱۳۹۲ داشتند، پیرامون شخصیت و شعر مشفق فرمودند: «جناب آقای مشفق هم از شعرای خوب زمان ما هستند. بنده البته از قدیم با بعضی از اشعار ایشان - در مطبوعات و اینها - آشنا بودم و شخص ایشان را هم که از اوایل انقلاب به اتفاق آقای حمید [سبزواری] و مرحوم شاهرخی و اینها، مکرر آقایان را زیارت می‌کردیم؛ غزل ایشان، غزل پخته و مضمون‌دار و خوش‌اسلوبی است؛ یعنی یکی از غزل‌سرایان برجسته زمان ما جناب آقای مشفق هستند. علاوه بر جنبه شعری محض، ۲ خصوصیت دیگر هم در آقای مشفق هست که قابل توجه است: یکی اینکه شعر ایشان در خدمت هدف‌ها قرار می‌گیرد؛ در خدمت هدف‌های دینی و هدف‌های انقلابی. نکته دوم شخصیت خود ایشان است؛ ایشان یک انسان محترم و آراسته به اخلاق خوب، به رفتار خوب محسوب می‌شوند و ما در طول این حدود سی و چند سال که با ایشان آشنا هستیم و مرتبطیم و از ایشان شنیدیم و گاهی با ایشان نشست و برخاست کردیم، همیشه این رفتار را از ایشان ملاحظه کردیم.»
سرانجام
مشفق کاشانی در جریان سخنرانی و شعرخوانی در مراسم تولد سهیل محمودی دیگر شاعر ایرانی که در خانه شاعران در حال برگزاری بود، دچار مشکل قلبی شد و در بیمارستان به دلیل نارسایی قلبی درگذشت.
وی پیش از درگذشت در مراسم جشن تولد سهیل محمودی برای شاعران دوست و درگذشته خود این رباعی را خواند:
برخیز ز جا نه وقت خواب است ای دوست
بنشین که شب شعر و شراب است ای دوست
در بزم سهیل، زهره با چنگ نواخت
میلاد بلند آفتاب است ای دوست
پیکر مشفق کاشانی سی‌ام دی ۱۳۹۳ در میان جمعی از دوستدارانش، از مقابل تالار وحدت تشییع و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
مشفق کاشانی
عباس کی‌منش معروف به «مشفق کاشانی» شاعر غزل سرای معاصر است. او معلم بود و مدت ۳۷ سال در آموزش و پرورش به‌کار مشغول بود. مشفق کاشانی ریاست هیأت مدیره انجمن شاعران ایران را به‌عهده داشت. از او شش مجموعه شعر و آثار متعددی در زمینه‌های مذهبی و ادبی و سیاسی غالبا با محوریت شعر و شاعری بر جای مانده است.
زندگی نامه
عباس کی‌منش سال ۱۳۰۴ در کاشان متولد شد. او پس از پایان تحصیلات مقدماتی راهی تهران شد و تحصیلات خود را تا دریافت فوق لیسانس در رشته‌ی حسابداری و بودجه ادامه داد و پس از فارق‌التحصیل شدن از دانشگاه تهران ۳۷ سال در آموزش و پرورش مشغول بود. وی از دوران کودکی استعدادش در شعر را به نمایش گذاشت و با راهنمایی‌های مادرش توانست جدی‌تر آن را دنبال کند و به مطالعه آثار شاعران بزرگ بپردازد. با گسترش فعالیت‌های شعری‌اش، تخلص «مشفق» را برای خود برگزید و به دلیل اصالت کاشانی‌اش با نام «مشفق کاشانی» در جامعه‌ی ادبی شناخته شد. از نکات قابل توجه در طول سال‌های شاعری مشفق، می‌توان به دوستی‌اش با سهراب سپهری اشاره کرد و در واقع می‌توان مشفق کاشانی را نخستین راهنمای شعری سهراب نامید.
آثار
گستره‌ی موضوعی اشعار مشفق کاشانی بسیار وسیع است و تجربه‌های موفقی در عرصه‌ی شعر ولایی، دفاع مقدس، انقلاب اسلامی و ملی و.. دارد. تاکنون شش مجموعه شعر با عناوین زیر از او منتشر شده است:
صلای غم یا تضمین ۱۲ بند محتشم کاشانی
خاطرات
سرود زندگی
شراب آفتاب
آذرخش
آیینه خیال
همچنین تعدادی از مقالات ادبی و تحقیقی و عرفانی او در برنامه‌های صدای جمهوری اسلامی ایران مورد استفاده قرار گرفته است و کتابهای زیر در زمینه‌های مذهبی و ادبی و سیاسی از او منتشر شده است:
نقشبندان غزل
مجموعه شعر انقلاب از شاعران معاصر
سه مجموعه شعر درباره‌ی دفاع مقدس از شاعران معاصر
مجموعه شعر شهید با همکاری استاد شاهرخی
محمد صلی الله علیه و آله و سلم در آیینه‌ی شعر فارسی
مدایح و مراثی درباره‌ی حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم با همکاری استاد شاهرخی
آیینه‌ی عصمت، مجموعه‌ی مدایح و مراثی درباره‌ی حضرت زهرا علیهاالسلام با همکاری استاد شاهرخی
قبله‌ی هشتم آیینه‌ی رجاء، مدایح و مراثی درباره‌ی حضرت رضا علیه‌السلام با همکاری استاد شاهرخی
آیینه‌ی جمال، مجموعه‌ی دوم مدایح و مراثی درباره‌ی حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم با همکاری استاد شاهرخی
دیوان صباحی بیدگلی با مقدمه و تصحیح شادروان پرتو بیضایی
خلوت انس
مجلد اول تذکره‌ی شعرای معاصر.
در مکتب عاشورا
مشفق کاشانی از جمله شاعرانی است که در مصیبت سید و سالار شهیدان، امام حسین علیه‌السلام اشعار پر سوز و گدازی دارد. هم اکنون ترجیع بندی در مرثیه سیدالشهداء علیه‌السلام از او بجای مانده است. مشفق کاشانی در این ترجیع بند به استقبال ترجیع بند محتشم کاشانی رفته و از او پیروی نموده که بند اول آن چنین سروده شده است:
از موج فتنه چشم جهان غیرت یم است
وز تندباد حادثه پشت فلک خم است
صبح امید چون شب تاریک مظلم است
«باز این چه شورش است که در خلق عالم است»
«باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است»
هر جا نشان محنت و مردم به غم قرین
افکنده‌اند غلغله تا چرخ هفتمین
گردون فکنده بس گره از درد بر جبین
«باز این چه رستخیز عظیم است کز زمین»
«بی‌نفخ صور خاسته تا عرش اعظم است»
از لوح سینه رفته چرا نقش آرزو
فریادها شکسته ز اندوه در گلو
خورشید برده سر به گریبان غم فرو
«این صبح تیره باز دمید از کجا کزو»
«کار جهان و خلق جهان جمله در هم است»
هر جا به گوش می‌رسد آوای انقلاب
خلقی به ماتمند و جهانی در اضطراب
جان در تلاطم آمده دل را نمانده تاب
«گویا طلوع می‌کند از مغرب آفتاب»
«کآشوب در تمامی ذرات عالم است»
روشن به راه دید چراغ امید نیست
کس را هوای شادی و گفت و شنید نیست
زین ابر تیره اختر شادی پدید نیست
«گر خوانمش قیامت دنیا بعید نیست»
«این رستخیز عام که نامش محرم است»
شوری به سر فتاده که جای مقال نیست
جز غم نصیب مردم شوریده حال نیست
باغ حیات را پس ازین اعتدال نیست
«در بارگاه قدس که جای ملال نیست»
«سرهای قدسیان همه بر زانوی غم است»
خلق جهان ز سوز نهان نوحه می‌کنند
از دست داده تاب و توان نوحه می‌کنند
هر جا ز دیده اشک فشان نوحه می‌کنند
«جن و ملک بر آدمیان نوحه می‌کنند»
«گویا عزای اشرف اولاد آدم است»
شاهی که افتخار بدو کرده عالمین
بابش علی و فاطمه را هست نور عین
از شرم روی او به حجابند نیرین
«خورشید آسمان و زمین نور مشرقین»
«پرورده‌ی کنار رسول خدا حسین علیه‌السلام»
عباس کی منش معروف به «مشفق کاشانی» شاعر غزل سرای معاصر است. او معلم بود و مدت ۳۷ سال در آموزش و پرورش به کار مشغول بود. مشفق کاشانی ریاست هیأت مدیره انجمن شاعران ایران را به عهده داشت. از او شش مجموعه شعر و آثار متعددی در زمینه های مذهبی و ادبی و سیاسی غالبا با محوریت شعر و شاعری بر جای مانده است.
عباس کی منش سال ۱۳۰۴ در کاشان متولد شد. او پس از پایان تحصیلات مقدماتی راهی تهران شد و تحصیلات خود را تا دریافت فوق لیسانس در رشته ی حسابداری و بودجه ادامه داد و پس از فارغ التحصیل شدن از دانشگاه تهران ۳۷ سال در آموزش و پرورش مشغول بود. وی از دوران کودکی استعدادش در شعر را به نمایش گذاشت و با راهنمایی های مادرش توانست جدی تر آن را دنبال کند و به مطالعه آثار شاعران بزرگ بپردازد. با گسترش فعالیت های شعری اش، تخلص «مشفق» را برای خود برگزید و به دلیل اصالت کاشانی اش با نام «مشفق کاشانی» در جامعه ی ادبی شناخته شد. از نکات قابل توجه در طول سال های شاعری مشفق، می توان به دوستی اش با سهراب سپهری اشاره کرد و در واقع می توان مشفق کاشانی را نخستین راهنمای شعری سهراب نامید.
برخی از آثار
گستره ی موضوعی اشعار مشفق کاشانی بسیار وسیع است و تجربه های موفقی در عرصه ی شعر ولایی، دفاع مقدس، انقلاب اسلامی و ملی و ... دارد. تاکنون شش مجموعه شعر با عناوین زیر از او منتشر شده است:
صلای غم یا تضمین ۱۲ بند محتشم کاشانی
خاطرات
سرود زندگی
شراب آفتاب
آذرخش
آیینه خیال
برخی از مقالات و تحقیقات
همچنین تعدادی از مقالات ادبی و تحقیقی و عرفانی او در برنامه های صدای جمهوری اسلامی ایران مورد استفاده قرار گرفته است و کتاب های زیر در زمینه های مذهبی و ادبی و سیاسی از او منتشر شده است:
نقش بندان غزل
مجموعه شعر انقلاب از شاعران معاصر
سه مجموعه شعر درباره ی دفاع مقدس از شاعران معاصر
مجموعه شعر شهید با همکاری استاد شاهرخی
محمد صلی الله علیه و آله و سلم در آیینه ی شعر فارسی
مدایح و مراثی درباره ی حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم با همکاری استاد شاهرخی
آیینه ی عصمت، مجموعه ی مدایح و مراثی درباره ی حضرت زهرا علیه السلام با همکاری استاد شاهرخی
قبله ی هشتم آیینه ی رجاء، مدایح و مراثی درباره ی حضرت رضا علیه السلام با همکاری استاد شاهرخی
آیینه ی جمال، مجموعه ی دوم مدایح و مراثی درباره ی حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم با همکاری استاد شاهرخی
دیوان صباحی بیدگلی با مقدمه و تصحیح شادروان پرتو بیضایی
خلوت انس
مجلد اول تذکره ی شعرای معاصر
*****
می جام ولا
با تو آن عهد که بستیم خدا می داند
بی تو پیمان نشکستیم خدا می داند
با تو سرلوحه انصاف گشودیم به عدل
بی تو دیباچه نبستیم خدا می داند
با تو هر بند گره گیر گشودیم ز دست
بی تو از پا نگسستیم خدا می داند
با تو بستیم بهم سلسله صبر و ثبات
بی تو هرگز نگسستیم خدا می داند
با تو در میکده خوردیم می از جام ولا
بی تو با یاد تو مستیم خدا می داند
با تو بودیم و نهادیم به فرمان تو سر
بی تو در راه تو هستیم خدا می داند
با تواز دامگه حادثه جستیم وکنون
بی تو سر بر سر دستیم خدا می داند