نزول آيه اى در شأن امیرالمومنین على علیه السلام (1 هجری قمری )
تاریخ وقوع: ۱ ربیع الاولخداوند متعال براى تحسين و تقدير از كاركرد اميرمؤمنان، على بن ابى‌طالب علیه‌السلام كه در شب هجرت پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله خطر را به جان خويش خريد و براى فريب مشركان قريش در بستر پيامبر صلی الله علیه و آله آرميد، تا آن حضرت به راحتى از خانه خود و از شهر مكه بگريزد، آيه اى بر پيامبرش نازل كرد و جان نثارى، فداكارى، تعهد و ايمان حضرت علي علیه‌السلام را ستود.
خداوند متعال در اين آيه مباركه فرمود: «وَ مِنَ النّاسِ مَنْ يَشْري نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ، وَاللّهُ رَئوُفٌ بِالْعِباد؛[۱] برخى از مردم باايمان و فداكار همچون علي علیه‌السلام در ليلة المبيت به هنگام خفتن در جايگاه پيامبر صلی الله علیه و آله جان خود را در برابر خشنودى خدا مى فروشند و خداوند نسبت به بندگانش مهربان است».
تمامى مفسران شيعه و اكثر مفسران اهل سنت، معتقدند كه شأن نزول اين آيه فداكارى حضرت علي علیه‌السلام در ليلة المبيت و در بيان فضيلت و مقام آن حضرت است. صاحب تفسير شريف "مجمع البيان" گفت: اين آيه در ميان راه مكه و مدينه، به هنگام هجرت پيامبر صلی الله علیه و آله بر آن حضرت نازل گرديد.[۲]
همچنين اين مفسر گرانقدر روايت كرد: هنگامى كه حضرت علي علیه‌السلام در بستر پيامبر صلی الله علیه و آله خوابيد تا پيامبر صلی الله علیه و آله از دسيسه مشركان بگريزد، جبرئيل در بالاى سر حضرت علي علیه‌السلام و ميكائيل در پايين پاهايش قرار گرفته (و او را محافظت مى نمودند) و جبرئيل به آن حضرت، مى گفت: آفرين و خوشا به افرادى مانند تو، اى پسر ابى‌طالب كه خداوند متعال در ميان فرشتگانش به تو مباهات مى كند و به تو مى نازد.[۳]
1- سوره بقره، آيه 207.
2- مجمع البيان فى تفسير القرآن، ج 1-2، ص 535؛ تفسير نمونه، ج 2، ص 47.
3- مجمع البيان فى تفسير القرآن، ج 1-2، ص 535؛ تفسير نمونه، ج 2، ص 46؛ تاريخ اليعقوبى، ج 1، ص 358.
منبع: پایگاه دانشنامه اسلامی